Cuộc đảo chính tại xứ Dầu Cù Là Miến Điện đã có nhiều ý kiến khác nhau. BBT nhận thấy đây là bài viết rất hay trên trang BBC.
https://www.bbc.com/vietnamese/world-55968983
Aung San Suu Kyi vẫn cực kỳ nổi tiếng ở Myanmar, nhưng đã mất ưu ái ở phương Tây
Bạn diễn tả thế nào về chính quyền quân sự ở Myanmar?
Rất ít người, nói một cách thoải mái, có thể lấy được tình cảm. Nhưng vào năm 2018, một năm sau khi cả thế giới chứng kiến vụ tống khứ khủng khiếp và tàn sát hàng loạt người Rohingya - một hành vi bị cáo buộc là diệt chủng - Aung San Suu Kyi đã chọn ngôn từ "khá ngọt ngào" để mô tả các tướng lĩnh trong nội các của mình.
Đảo chính Myanmar: Người dân tiếp tục biểu tình ngày thứ hai
Myanmar: Phe đảo chính trông mong những nước nào ủng hộ?
Quân đội Myanmar lên nắm quyền sau khi bắt bà Aung San Suu Kyi
Ba năm trôi qua, bà lại bị quản thúc tại gia - nạn nhân của cuộc đảo chính nhanh gọn nhất - quyết định bảo vệ quân đội của bà, dù vì lý do cá nhân, chính trị hoặc yêu nước, trông có vẻ rất tệ hại.
Những người ủng hộ bà sẽ nói với chúng ta rằng bà ở một vị trí bất khả kháng và việc có một lập trường cứng rắn hơn sẽ khiến bà bị giam lỏng. Những người chỉ trích bà khẳng định bà vẫn có thể, ít nhất, thể hiện chút lòng trắc ẩn đối với người Hồi giáo thiểu số bị đàn áp.
Dù thế nào đi nữa, tương lai của bà cùng những ai ở một Myanmar dân chủ trông thật ảm đạm
Khi vòng hào quang của bà trên trường quốc tế tuột dốc và tiêu tan, bà Aung San Suu Kyi vẫn được hàng chục triệu người ở Myanmar sùng bái. Sự yêu quý này không hề được nói quá. Chiến thắng vang dội của Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ của bà trong cuộc tổng tuyển cử đã giúp họ giành được hơn 80% số phiếu bầu.
Nếu bạn đi lang thang trên những con phố đổ nát năm trong khu trung tâm thành phố Yangon - với chằng chịt dây điện trên đầu và thi thoảng có tiếng chạy gấp của lũ chuột to bằng con mèo dưới chân bạn - và thò đầu vào bất kỳ ô cửa nào, có một khuôn mặt mà bạn có khả năng cao sẽ gặp. Dù là trên những tấm poster, tranh ảnh hay trên lịch, hình ảnh Mẹ Suu đều nhìn đáp lại bạn.
Đây cũng chính là những con phố mà giờ đây sau bóng tối dội lại với tiếng ồn ào của những tiếng đập vào xoong chảo để ủng hộ nhà lãnh đạo mà chính họ đã bầu ra một cách dân chủ - người hiện tại đã bị tạm giam.
"Chúng tôi thường gây tiếng ồn này để xua đuổi tà ma," Ma Khin giải thích trong bài viết trên mạng xã hội của cô. "Bây giờ chúng tôi muốn xua đuổi quân đội để bà Aung San Suu Kyi có thể được tự do."
Cũng như tiếng đập vào xoong chảo, một âm thanh nhẹ nhàng hơn bao trùm bầu không khí ấm áp ban đêm. Các bài hát của Cuộc nổi dậy năm 1988 - cuộc trỗi dậy của lòng nhiệt thành vì dân chủ đã đưa một Suu Kyi trẻ tuổi đến với ánh đèn sân khấu trong nước và quốc tế, và đưa bà vào thế bị quản thúc tại gia trong nhiều năm trời.
Wai Wai Nu, một nhà hoạt động nhân quyền Rohingya, đã lời đề cho đoạn phim quay đường phố do chính mình tải lên với dòng chữ "rất đau lòng khi nhìn thấy điều này" khi cô nhớ lại lúc hát những câu hát cách mạng trong tù với các bạn tù chính trị.
Trong đoạn phim, thứ gây cho tôi sự chú ý là hình ảnh mô phỏng một sự trớ trêu trong lịch sử bạo tàn, quằn quại và bi thảm lặp đi lặp lại của Myanmar. Được soi sáng từ những ánh sáng của điện thoại thông minh phía trên cao, có một bức chân dung của người cha của Aung San Suu Kyi - Tướng Aung San: nhà lãnh đạo vẫn được tôn kính, bị ám sát vào thời kỳ huy hoàng nhất của ông vào năm 1947, trước khi ông có thể dẫn dắt Miến Điện giành được độc lập từ tay Anh Quốc.
Ông cũng là người sáng lập quân đội Miến Điện hiện đại, còn được gọi là Tatmadaw: chính thể chế đương thời đang tước đoạt quyền tự do của con gái ông và các nhà lãnh đạo đất nước của ông. Một lần nữa.
Tướng Aung San đã giúp bảo đảm nền độc lập của Myanmar khỏi Đế quốc Anh
Chính những chiếc điện thoại di động lưu giữ ký ức về cha bà vẫn đang sáng đèn đấy, nhưng chưa thể đưa Aung San Suu Kyi ra khỏi bóng tối.
Nếu với cuộc đấu tranh giành tự do trước đây - vào năm 1988 và 2007 (Cách mạng Cà sa) - được diễn ra trên đường phố, thì cuộc đấu tranh này sẽ được tiếp lực nhờ vào trực tuyến. Chính xác là Facebook, nền tảng mà hàng triệu người Miến Điện sử dụng trên cả thẩy những nền tảng khác để gửi và nhận tin tức cùng quan điểm của họ.
Tất nhiên, điều này xảy ra nếu quân đội không tiếp tục chặn quyền truy cập vào trang web lẫn ứng dụng. Bởi quân đội, những người có quyền chỉ huy cấp cao hiện đã bị cấm sử dụng Facebook sau việc tận dụng nó gây ra tác động nghiêm trọng như đã thấy trong thập kỷ qua, đánh vào chủ nghĩa dân tộc, truyền bá phát ngôn gây thù hận cùng tin tức giả, hiểu rõ sức mạnh của nó. Và sợ nó, bạn thử tưởng tượng mà xem.
Khả năng giết người man rợ của Tatmadaw - sát hại chính người người dân mình, những sinh viên và nhà sư tìm kiếm tự do - không thể bị hạ gục. Nhưng họ bị nghiền nát trong bất kỳ cuộc chiến đấu nào vì trái tim và khối óc của người Miến Điện.
Vấn đề đối với Aung San Suu Kyi và những người ủng hộ bà là việc khai thác triệt để sức mạnh kỹ thuật số này. Nhiều người đã sững sờ trước sự thẳng thắn trong lời van lơn của bà viết trong lá thư kêu gọi "phản đối cuộc đảo chính". Một số người lo sợ rằng đó có thể là một cái bẫy của quân đội, để dẫn dụ những người biểu tình rồi bắt giữ họ - hoặc tệ hại hơn.
'TQ sẽ ủng hộ bất kỳ chính phủ nào cầm quyền tại Myanmar'
Trung Quốc chặn LHQ lên án cuộc đảo chính Myanmar
Tràn ngập đầy đường phố cái tên "The Lady" có thể cung cấp những hình ảnh chất lượng cao và thông điệp mạnh mẽ cho các phương tiện truyền thông xã hội và tin tức truyền hình trên toàn cầu. Nhưng thước phim đầy hạt (vì độ phân giải thấp) của năm 1988 là một lời nhắc nhở lạnh sống lưng rằng chính những con đường từng được tắm máu khi những binh sĩ dập tắt thế hệ trước đây đòi tự do.
Không có gì mới mẻ mà tôi thấy có thể gợi lên rằng Tatmadaw sẽ ngừng việc tiến hàn một vụ tắm máu được phát trực tiếp ở các thành phố lớn của Myanmar.
atmadaw là một trong những quân đội hùng mạnh nhất trong khu vực
Có một nghịch lý khác trong chương mới nhất đầy bi thương của đất nước.
Cơ hội được trả tự do và thậm chí có thể trở lại nắm quyền của bà Aung San Suu Kyi phụ thuộc vào việc hành động hay không hành động của "cộng đồng quốc tế". Một nhãn mác đơn giản cho việc xác định nhóm khác nhau: bạn và thù, Đông và Tây.
Đối với một xã hội đặc quyền mà phương Tây để tâm, Suu Kyi là lãnh tụ đạo cuộc đời - một ngọn hải đăng về tất cả các giá trị mà các nhà lãnh đạo được bầu chọn sẽ nói với bạn rằng họ ca tụng. Nhưng đó là hội nhóm mà bà đã quay lưng sau vô số những lời chỉ trích mà bà nhận lãnh vì từ chối hỗ trợ hoặc bảo vệ người Rohingya.
Bà Suu Kyi đối đầu vụ kiện diệt chủng tại Tòa quốc tế
Aung San Suu Kyi ‘bảo vệ Myanmar trước tòa quốc tế’
LHQ: Khủng hoảng Rohingya là 'thảm họa nhân đạo'
Bà dường như không bị lay chuyển khi các danh hiệu, giải thưởng đã bị các trường đại học và tổ chức từ thiện rùng mình hủy bỏ.
Một minh họa cho mối quan hệ trở nên cay đáng là với hãng tin của tôi. BBC Thế giới vụ là người đồng hành tin cậy của bà trong suốt 15 năm bà bị quản thúc tại gia. Nhưng sau những hành động bạo tàn năm 2017 ở bang Rakhine, tất cả đã thay đổi.
Giống như các hãng thông tấn phương Tây khác, những thư từ thường xuyên của tôi yêu cầu phỏng vấn hoặc hồi kiến thường xuyên đã không được đáp trả. Rõ ràng là với bà, không cần thiết phải móc nối với những kẻ, không bao giờ có thể hiểu được sự phức tạp của đất nước bà.
Trong hai năm làm việc tại Myanmar, cuộc tiếp xúc gần bà nhất mà tôi có là tại Tòa án Công lý Quốc tế ở The Hague, sau khi bà chọn đích thân mình bảo vệ quân đội Myanmar khỏi tội ác diệt chủng.
"Bà có bao giờ lấy làm tiếc không, bà Suu Kyi?" Tôi nói lớn khi bà lướt qua chiếc xe của mình vào tòa án lạnh lẽo, nơi xem xét những lời khai chứng thực những tội ác khủng khiếp nhất có thể tưởng tượng được. Không trả lời gì. Không phải là tôi mong đợi câu trả lời từ bà
Aung San Suu Kyi bảo vệ quân đội quốc gia mình tại Tòa án Công lý Quốc tế vào năm 2019
Aung San Suu Kyi quyết định trở thành gương mặt đại diện cho những cố gắng biện hộ giúp tội ác của quân đội Myanmar. Bất chấp việc quân đội bị chán ghét rộng khắp, điều này đã giúp bà thêm nổi tiếng ở quê nhà và bà được ngợi ca vì đã bảo vệ danh dự của đất nước.
Nhưng một số người bây giờ tin rằng bà sẽ không còn là gương mặt quen thuộc của cuộc đấu tranh non trẻ nhằm giải phóng đất nước khỏi chế độ độc tài quân sự mới nắm quyền.
Richard Horsey, một nhà phân tích chính trị ở Yangon, nói với tôi: "Phản ứng đối với tình huống này không nên được hiểu theo nghĩa hạn hẹp là 'Cứu giúp bà Aung San Suu Kyi'.
"Đây là về việc phản đối một cuộc đảo chính quân sự chống lại một chính phủ được đại đa số người dân Myanmar bình bầu cùng các quyền dân chủ và tự do của họ."
Những người khác thì thẳng thừng hơn.
Đảo chính Myanmar: Giới trẻ âm thầm tẩy chay quân đội
Myanmar, Aung San Suu Kyi và bài học cho Việt Nam
Đảo chính Myanmar: Quân đội chặn Facebook vì lý do 'ổn định'
Bill Richardson, cựu Đại sứ Mỹ tại LHQ nói: "Khi tôi nghe về cuộc đảo chính, tôi nghĩ rằng bà ấy đã khôn khéo hơn sau khi thực hiện khế ước với ma quỷ".
Ông là bạn của Suu Kyi cho đến khi đôi bên rẽ lối vào năm 2018 sau khi ông nói rằng ông đã khẩn cầu bà, hoàn toàn không thành công, hãy làm nhiều hơn nữa để bảo vệ người Rohingya.
"Tôi từng là một trong những người hâm mộ lớn nhất của bà ấy cho đến khi bà được bình bình bầu," ông nói.
Việc Myanmar đối xử với người Rohingya đã gây ra sự phẫn nộ trên toàn cầu
Ông Richardson tin rằng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ cuối cùng cũng cần phát triển những nhà lãnh đạo mới, cụ thể là phụ nữ, đặc biệt là vào thời điểm thực hành dân chủ của họ đã bị tàn phá.
Aung San Suu Kyi phải đối mặt với các cáo buộc có thể khiến bà bị cầm tù, điều này sẽ cấm bà đảm đương quyền lực. Các tướng lĩnh tuyên bố sẽ có các cuộc bầu cử vào một thời điểm nào đó khi đất nước thoát khỏi "tình trạng khẩn cấp" được chỉ định. Rõ ràng là họ muốn chọc gậy bánh xe của cuộc bầu cử áp đảo của những người sẽ đập tan mọi chốt chặn của quân đội trên con đường tiến tới dân chủ nếu luật chơi thực sự công bằng.
Tôi hỏi Richardson, người bạn cũ 20 năm của ông ấy sẽ nghĩ gì bây giờ khi bà phải đối mặt với nhiều tháng, nếu không muốn nói là nhiều năm bị quản thúc hoặc tệ hại hơn nữa.
"Tôi nghĩ bà ấy sẽ cảm thấy mình bị phản bội bởi quân đội mà bà đã cho một vỏ bọc trước quốc tế. Vị thế của bà thật ảm đạm. Nhưng tôi hy vọng họ sẽ không làm bà bị thương hay bịt miệng bà vĩnh viễn."
Và nếu Aung San Suu Kyi được phép lên tiếng lần nữa, thì sao nào?
"Nếu bà ấy có thể lên tiếng và thừa nhận tội ác chống lại người Rohingya theo cách mà cộng đồng quốc tế cho là đáng tin và thành thật thì vẫn chưa muộn. Điều đó sẽ kêu gọi cả thế giới hành động chống lại cuộc đảo chính này", ông nói .
"Đó là nước cờ rủi ro. Nhưng bà đã đã từng liều mình trước đó."
Nick Beake là phóng viên BBC Brussels và từng là phóng viên BBC Myanmar từ năm 2018-2020.
