MỞ TRƯỜNG ĐÁ LUẬT KẾ BÊN TRƯỜNG GÀ ĐƯỢC RỒI ĐÓ. BBT BLOG
Trưng dụng tài sản: Nỗi
lo CSGT lạm quyền
THU TÂM - Chủ Nhật, ngày 31/1/2016 - 06:15
(PL)- Phải
đến ngày 15-2 mới có hiệu lực nhưng Thông tư 01/2016 (quy định nhiệm vụ, quyền
hạn, hình thức, nội dung tuần tra, kiểm soát giao thông đường bộ) của Bộ Công
an đang “gây bão” trong dư luận về quyền hạn của CSGT.
Đó là CSGT “được trưng dụng
các loại phương tiện giao thông; phương tiện thông tin liên lạc; các
phương tiện, thiết bị kỹ thuật khác của cơ quan, tổ chức, cá nhân… theo
quy định của pháp luật” (khoản 6 Điều 5).
Ở thời công nghệ số, quyền sở
hữu, sử dụng các phương tiện thông tin liên lạc hay các thiết bị khác không còn
đơn thuần là quyền về tài sản và trong nhiều trường hợp nếu có hư hỏng, mất mát
thì không phải có tiền sửa chữa hoặc mua cái mới là khôi phục được. Đơn cử,
chiếc máy tính hay điện thoại di động ngoài các chức năng kỹ thuật còn là nơi
chứa đựng các dữ liệu, thông tin cá nhân… Vì thế nhiều thắc mắc đã được đặt ra
từ quyền hạn nêu trên như: CSGT nào được ra lệnh trưng dụng, tình huống nào thì
dân phải chấp hành, việc trưng dụng được thực hiện như thế nào, việc hoàn trả
và bồi thường đầy đủ ra sao…?
Theo Luật Trưng mua, trưng dụng
tài sản (TMTDTS) 2008 thì trưng dụng tài sản là việc Nhà nước sử dụng có thời
hạn tài sản của tổ chức, cá nhân… thông qua quyết định hành chính trong trường
hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh và vì lợi ích quốc gia”. Luật
này nhấn mạnh trưng dụng tài sản chỉ được thực hiện khi Nhà nước có nhu cầu sử
dụng tài sản mà các biện pháp huy động khác không thực hiện được và phải thuộc
năm trường hợp quy định. Gồm có: Khi đất nước trong tình trạng chiến tranh hoặc
trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng; khi an ninh quốc gia có nguy cơ bị đe
dọa; khi mục tiêu quan trọng về an ninh quốc gia có khả năng bị xâm phạm hoặc
cần được tăng cường bảo vệ…
Về hình thức, quyết định trưng
dụng tài sản phải được thể hiện bằng văn bản. Trường hợp đặc biệt thì được
trưng dụng bằng lời nói nhưng phải có giấy xác nhận. Về quyền hạn thì phải là
bộ trưởng hoặc chủ tịch UBND cấp tỉnh và những người này không được phân cấp
thẩm quyền quyết định trưng dụng tài sản.
Đáng lưu ý là từ những ràng
buộc khắt khe đó mà Luật TMTDTS đã bãi bỏ quyền trưng dụng tài sản của lực
lượng công an. Theo Luật Công an nhân dân (CAND) 2005 thì “trong trường hợp cấp
thiết công an được trưng dụng phương tiện giao thông, thông tin… của cơ quan,
cá nhân”. Song Luật TMTDTS đã thay cụm từ “trưng dụng” trên bằng cụm từ “huy
động”. Điều này có thể hiểu là từ khi Luật TMTDTS có hiệu lực thì công an chỉ
được quyền huy động tài sản của dân.
Điều chỉnh này được kéo dài đến
sáu năm thì lại có sự thay đổi mà đến giờ nhiều người vẫn không rõ lý do. Cụ
thể, với Luật CAND 2014 thì công an có đồng thời hai quyền là trưng dụng và huy
động. Nguyên văn khoản 15 Điều 15 luật này là: CAND được “huy động, trưng dụng
theo quy định của pháp luật phương tiện thông tin, phương tiện giao thông,
phương tiện khác… trong trường hợp cấp bách để bảo vệ an ninh quốc gia, trật
tự, an toàn xã hội hoặc để ngăn chặn hậu quả thiệt hại cho xã hội đang xảy ra
hoặc có nguy cơ xảy ra”.
Tính ra, Luật CAND hiện hành có
sự “cơi nới” rất lớn so với Luật TMTDTS về điều kiện trưng dụng tài sản. Thế
nhưng các nội dung quan trọng khác như trường hợp nào được xem là cấp bách,
tình huống nào được xác định là để ngăn chặn hậu quả thiệt hại cho xã hội, rồi
thẩm quyền quyết định, trình tự, thủ tục, thời hạn trưng dụng… thì luật này lại
không nêu. Và đến thời điểm này thì cũng chưa có nghị định hướng dẫn việc trưng
dụng tài sản. Vậy căn cứ pháp lý nào để bộ
trưởng Bộ Công an cho phép CSGT khi tuần tra, kiểm soát giao thông được quyền
trưng dụng tài sản trong khi theo Luật TMTDTS thì chỉ có bộ trưởng Bộ Công an
hoặc chủ tịch tỉnh mới có quyền này?
Nhân đây cũng xin nhắc lại:
Ngay cả khi đã bị Luật TMTDTS
2008 bãi bỏ thì Bộ Công an vẫn không cập nhật và tiếp tục dựa vào Luật CAND
2005 để ban hành Thông tư 65/2012 cho phép CSGT được trưng dụng tài sản. Giờ bộ
này cho ra đời Thông tư 01/2016 nhắc lại y sì Thông tư 65/2012 và cũng không
cập nhật đầy đủ quy định mới của Luật CAND 2014. Cách ban hành luật nhưng
lại không đúng luật như thế nếu không lạm quyền thì là gì?
THU TÂM
