Việt Nam trong vòng xoáy tiền tệ Trung Quốc
Nam
Nguyên, phóng viên RFA
2015-08-14
Báo chí trong nước đồng loạt đưa tin thị trường ngoại hối
Việt Nam lên cơn sốt chiều 13/8/2015, sau khi Trung Quốc phá giá đồng nhân dân
tệ 3 ngày liên tiếp. Tính chung từ 11 đến hết ngày 13/8 Trung Quốc đã hạ
giá đồng tiền của họ tới 4,6%.
VnExpress đưa tin, giá đô la niêm yết tại các ngân hàng hầu
như tăng gần hết biên độ vào trưa ngày thứ năm với mức cao nhất được phép
là 22.106 đồng đổi 1 USD. Ở thị trường chợ đen muốn mua đô la phải chịu giá
22.300 đồng.
Thị trường phản ứng nhanh với biện pháp kỹ thuật hôm 12/8
của Ngân hàng Nhà nước tăng gấp đôi biên độ tỷ giá từ 1% lên 2%. Phá giá tiền
đồng là nhóm từ nhạy cảm nếu không muốn nói là cấm kỵ. Ngay những khi chính
thức phá giá thì báo chí cũng chỉ sử dụng từ kỹ thuật là điều chỉnh tỷ giá. Nới
rộng biên độ tỷ giá thì nghe lại càng mơ hồ hơn đối với người dân thường.
TS Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế ở Hà Nội giải thích:
“Không phải là chính thức phá giá, một biện pháp để mở rộng
biên độ trao đổi tiền tệ và cho phép các ngân hàng thương mại có thể phản ứng
một cách linh hoạt hơn. Về mặt thực tế thì nó cũng tương đương như việc phá giá
đồng bạc thêm 1% nữa, nhưng mà đấy là biện pháp có tính chất linh hoạt và kịp
thời của Ngân hàng Nhà nước Việt nam.”
Biên độ phá giá tiền Trung Quốc lớn
hơn Việt Nam thì chắc chắn sẽ gây bất lợi cho Việt Nam rất nhiều. Việt Nam là
nền kinh tế lệ thuộc nhiều vào Trung Quốc.
- Phó Giáo sư Ngô Trí Long
Tại sao Việt Nam gần như hốt hoảng vì Trung Quốc phá giá
nhân dân tệ, mà Trung Quốc còn phá giá ba ngày liên tiếp với mức hạ giá tổng
cộng 4,6%. Bởi vì tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với Trung Quốc lên
tới 50 tỷ USD trong năm 2014, chiếm 20% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa
của Việt Nam và Việt Nam lún sâu vào nhập siêu. Năm 2014 xuất khẩu của Việt Nam
vào Trung Quốc đạt 14,9 tỷ USD, nhưng nhập khẩu từ Trung Quốc lên tới 43,8 tỷ
USD, chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam. Dự báo
năm 2015 mức nhập siêu này có thể lên tới gần 40 tỷ USD.
Khi Bắc Kinh chưa có việc liên tiếp phá giá tiền thì cán cân
thương mại của Việt Nam với Trung Quốc đã bị chênh lệch lớn như vậy. Cho nên sự
âu lo là hoàn toàn dễ hiểu. TS Lê Đăng Doanh nhận định:
“Chắc chắn việc phá giá đồng bạc Trung Quốc sẽ tác động khá
mạnh đến cán cân thương mại của Việt Nam. Việc xuất khẩu của Việt Nam vào thị
trường Trung Quốc sẽ trở nên khó khăn hơn, bởi vì hàng hóa của Việt Nam sẽ đắt
lên 4% và điều này sẽ có tác động đối với doanh nghiệp Việt Nam. Doanh nghiệp
Việt Nam phải giảm giá thành mới có thể xuất khẩu được, bởi vì phía nhập khẩu
Trung Quốc sẽ không sẵn sàng để nâng giá bán lên theo mức độ như vậy. Còn về
hàng nhập khẩu thì Việt Nam phải tăng cường chống buôn lậu mới có thể đối phó
với làn sóng hàng hóa rẻ của Trung Quốc tràn vào Việt Nam.”
Diễn biến không thuận lợi cho VN
Việt Nam có vẻ bắt đầu bị cuốn hút vào vòng xoáy tiền tệ sau
khi Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc phá giá lần thứ ba liên tiếp. Có nhiều thông
tin cho rằng việc nới biên độ tỷ giá thêm 1% hôm 12/8 của Ngân hàng Nhà nước là
chưa đủ và có thể sẽ phải điều chỉnh tiếp. Trả lời Nam Nguyên vào tối 13/8/2015
Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long chuyên gia kinh tế ở Hà Nội nhắc lại là tính
đến tháng 5/2015 thì Ngân hàng Nhà nước đã phá giá 2% và Thống đốc Nguyễn Văn
Bình hứa hẹn là sẽ không tiếp tục điều chỉnh tỷ giá cho đến hết năm 2015. Tuy
nhiên tình hình diễn biến không thuận lợi đòi hỏi phải có những quyết định linh
hoạt và đã có việc tăng gấp đôi biên độ tỷ giá ngoại hối. Phó Giáo sư Ngô Trí
Long tiếp lời:
“Đồng nhân dân tệ phá giá lần thứ ba liên tiếp, biên độ phá
giá lên tới 4,6% mà trong bối cảnh tình hình ở Việt Nam mới phá giá 1%.
Nói như vậy không phải họ phá giá bao nhiêu mình phải phá giá bấy nhiêu. Biên
độ phá giá tiền Trung Quốc lớn hơn Việt Nam thì chắc chắn sẽ gây bất lợi cho
Việt Nam rất nhiều. Việt Nam là nền kinh tế lệ thuộc nhiều vào Trung Quốc.
Thực tế khi chưa phá giá, với tỷ giá ổn định của Trung Quốc
cũng như Việt Nam thì hàng hóa Trung Quốc đã tràn ngập Việt Nam rất nhiều. Trên
thị trường, sự cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam thì gần tương đồng với hàng hóa
Trung Quốc. Bây giờ Trung Quốc phá giá lớn thì cảnh báo vô cùng quan trọng là
nhập siêu với Trung Quốc sẽ tăng lên mà nhập siêu với Trung Quốc đã rất lớn.
Đây là một bài toán, nếu tư duy điều hành tỷ giá theo tín
hiệu thị trường mà không điều chỉnh cho nó tương xứng đến một mức độ nào đó,
không phải nhất thiết họ 4,6% mình cũng phải 4,6%. Nhưng nếu với biên độ quá
hẹp thì cũng không có tác dụng lớn lắm và cái đó sẽ gây hệ lụy đặc biệt cho khả
năng cạnh tranh cũng như ảnh hưởng xuất khẩu và vấn đề nhập siêu của Việt Nam.”
Theo Thời báo Kinh tế Saigon Online, giới ngân hàng cho rằng
mức điều chỉnh biên độ tỷ giá 1% là khá hẹp so với kỳ vọng của họ. Từ đầu năm
2015 đến nay Ngân hàng Nhà nước xem như đã phá giá tiền đồng 3%. Tuy nhiên giới
ngân hàng cho rằng mức điều chỉnh tỷ giá 5%, thực chất là phá giá tiền đồng 5%
trọn năm 2015 cũng không phải là quá đáng. Vẫn theo tờ báo, một giới chức cao
cấp ngân hàng thương mại không nêu tên nhận định rằng, các ngân hàng đang rất
khó khăn sau động thái nới biên độ tỷ giá giao dịch USD/VND cộng thêm việc tăng
lãi suất khiến các ngân hàng muốn khóc.
Được biết nếu đồng nội tệ của Việt Nam được định giá theo
tín hiệu thị trường thì sẽ có thể làm giảm áp lực về cầu ngoại tệ. Các ông chủ
ngân hàng thương mại lập luận rằng, thời thế đã đổi thay, Việt nam không còn là
nền kinh tế kế hoạch như thời trước, điều hành tỷ giá cần kịp thời căn cứ theo
hơi thở thị trường.
Bên cạnh câu chuyện vòng xoáy tiền tệ do Trung Quốc tạo ra,
TS Trương Văn Phước, Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia được báo
điện tử Thanh Niên trích lời đã nói, Việt Nam cần xem lại một cách kỹ lưỡng,
xác lập một tỷ giá như thế nào để cho tình trạng nhập siêu của Trung Quốc không
lớn hơn nữa.
Rõ ràng là Trung Quốc đã bắt đầu
khởi động một cuộc chiến tranh tiền tệ và tôi nghĩ rằng đây là bắt đầu của vòng
xoáy...
- TS lê Đăng Doanh
Bài toán tỷ giá mà Phó Giáo sư Ngô Trí Long đặt ra chắc hẳn
sẽ gây nhức đầu cho Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình. Trên báo chí
Việt Nam hầu hết các chuyên gia trong ngoài chính phủ đều tán dương quyết định
ngày 12/8/2105 của Ngân hàng Nhà nước về việc nới biên độ tỷ giá từ 1%
lên 2%.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu
Quản lý kinh tế Trung ương cũng đồng thuận về phản ứng kịp thời, năng động của
Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước có sự điều chỉnh biên độ tỷ giá ngay trong ngày
12/8/2015 là ngày Trung Quốc phá giá lần thứ hai. Tuy vậy có lẽ TS Lê Đăng
Doanh là người đầu tiên cảnh báo sớm về tác động tiêu cực từ việc hạ giá tiền
đồng. Ông nói:
“Tôi cũng xin lưu ý rằng biện pháp này chắc chắn sẽ làm cho
tăng thêm chi phí để trả nợ công vì nợ công của Việt Nam được trả bằng đồng Đô
La và nếu như điều chỉnh tỷ giá và nới biên độ như thế này thì nợ công sẽ tăng
thêm nữa.”
Hồi cuối tháng 7/2015, Ngân hàng Thế giới cảnh báo nợ công
của Việt Nam lên tới 110 tỉ USD và chỉ riêng khoản chi lãi vay đã lên tới 7,2%
tổng chi ngân sách nhà nước. Số nợ công này không bao gồm nợ của khu vực doanh
nghiệp nhà nước.
Nếu Việt Nam phá giá tiền với tỷ lệ lớn chừng nào thì nợ
công sẽ tăng theo chừng ấy. Phó Giáo sư Ngô Trí Long nói rằng, đây là bài toán
hết sức đơn giản:
“Đồng tiền phá giá 3% thì có nghĩa là nợ công tăng lên 3%
phải dùng 3% để bù vào phần đó, một bài toán hết sức cụ thể.”
Trên báo chí nước ngoài, nhóm từ chiến tranh tiền tệ đã bắt
đầu phổ biến sau khi Trung Quốc bất ngờ phá giá đồng nhân dân tệ trong ba ngày
liên tiếp. Trong cuộc phỏng vấn của chúng tôi hôm 12/8 TS lê Đăng Doanh nhận
định:
“Rõ ràng là Trung Quốc đã bắt đầu khởi động một cuộc chiến
tranh tiền tệ và tôi nghĩ rằng đây là bắt đầu của vòng xoáy, còn vòng xoáy ấy
sẽ đi đến đâu và Trung Quốc sẽ được gì, sẽ mất gì thì điều đó còn phải có thời
gian để tính toán xem xét.”
Việt Nam là quốc gia có vị trí ở sát cạnh Trung Quốc, vốn
chịu nhiều ảnh hưởng của nước khổng lồ này. Trước tham vọng lãnh thổ của Bắc
Kinh, người dân Việt Nam lên tiếng đặt vấn đề thoát Trung cả về chính trị lẫn
kinh tế. Tuy vậy trong hai năm vừa qua, tình hình vẫn chưa cải thiện được gì.
Một vòng xoáy mới của cuộc chiến tiền tệ mà thực chất là để
Bắc Kinh giải quyết các bất ổn kinh tế nội tại. Nhưng cũng có thể cuốn hút Việt
Nam vào đó và tạo cho nền kinh tế Việt Nam những hậu quả khó lường.
