Tù nhân xuất dương lai thành quốc...
Sấm Trạng Trình.
Chúng
ta đang có cơ hội giải thoát cho tất cả tù nhân lương tâm
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 11 tháng 8, 2015
(Ghi chú: Bài này thuộc Chương 2.2.1. Mở hành lang an toàn, trong loạt bài “10 năm dân chủ hoá
Việt Nam”:
Chiến dịch “Tự Do Cho Tù Nhân Lương Tâm
Việt Nam”, khởi động tháng 7 năm 2013, đề ra lộ trình vớinhững
mốc điểm cụ thể để đòi tự do cho tất cả tù nhân lương tâm:
đầu tháng 9 khởi đầu lộ trình bằng đợt trả tự do cho một
số tương đối lớn TNLT, cuối tháng 12 trả tự do cho tất cả TNLT theo danh sách
được phối kiểm, và cuối tháng 4 sang năm trả tự do cho các TNLT theo danh sách
bổ túc. Lộ trình này căn cứ
vào một số yếu tố:
(1) Hoa Kỳ phải quả
quyết đòi Việt Nam trả tự do cho TNLT nếu muốn tham gia TPP.
(2) Việt Nam hiểu
rằng giam giữ
TNLT sẽ “lợi bất cập hại”.
(3) Vấn đề TNLT sẽ
không tiếp diễn trong tương lai.
Cần sự tiếp tay
Để thúc đẩy lộ trình ấy, chúng tôi
sẽ cần sự tiếp tay của đồng bào ở trong và ngoài nước trong một số việc cụ thể.
DB Alan Lowenthal tuyên bố kết nghĩa với MS Nguyễn Công Chính, Quốc Hội
Hoa Kỳ, 16/07/2014
Trước hết là thông tin về TNLT. Chúng tôi cố gắng lập danh sách TNLT
cho đầy đủ. Điều này không đơn giản vì nguyên tắc của chúng
tôi là phải liên lạc trực tiếp với thân nhân của từng TNLT để phối kiểm thông tin,
chứ không thể lượm
lặt thông tin từ internet. Việc phối kiểm này đặc biệt khó khăn
đối với các TNLT nguời dân tộc bản địa như Tây Nguyên, Hmong và Khmer Krom. Các trường
hợp TNLT mà chúng tôi đã phối kiểm:
Chúng tôi mong nhận được thông tin về những
TNLT khác, kèm với cách thức để liên lạc với thân nhân của họ. Xin gởi
thông tin cho cô Xuân Phương: elisephuong.ho@bpsos.org.
Kế đến chúng tôi cần thêm các cá nhân tình nguyện "kết
nghĩa" với TNLT. Nhiệm vụ chính của người
kết nghĩa là liên lạc thường xuyên với
thân nhân của TNLT để rồi báo cho chúng tôi mỗi khi có cuộc chuyển trại hay có
diễn tiến mới để cập nhật hồ sơ. Một số người
"kết nghĩa" cũng đã hỗ trợ tài chánh cho TNLT, tuỳ theo
khả năng riêng. Những ai muốn tình nguyện "kết nghĩa" với
TNLT, xin liên lạc với cô Xuân Phương:
Việc thứ ba là những
ai có căn bản về luật thì xin giúp các TNLT thực
hiện hồ sơ "giám đốc thẩm" để yêu cầu Toà Án Nhân Dân
Tối Cao xét lại vụ án vì các vi phạm so với Hiến Pháp mới hay các sai sót trong
thủ tục tố tụng. Trong thời gian qua chúng tôi đã khuyến khích
hay hỗ trợ cho vài chục TNLT để thực
hiện giám đốc thẩm. Các hồ sơ giám đốc thẩm này tự chúng
sẽ không đến đâu. Tuy nhiên quốc tế, đặc biệt là Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, theo dõi
cách xử lý của chính quyền Việt Nam trong bối cảnh những
hứa hẹn về cải tổ luật hình sự và
tố tụng hình sự.
Nếu nhiều người dồn sức để làm đúng
việc, đúng cách và đúng thời điểm, chúng ta có thể kỳ vọng đưa tất cả TNLT Việt
Nam thoát cảnh tù đày trong một tương lai gần. Dưới đây, chúng tôi giải thích
công việc, cách thức và thời điểm.
Công việc
Chính quyền Việt Nam đang mong hưởng
lợi từ việc tham gia Hiệp Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP). Đây là cơ
hội để đòi hỏi Việt Nam nhượng bộ về nhân quyền, kể cả trả tự do cho tất cả
TNLT. Hành Pháp Hoa Kỳ có ảnh hưởng trực tiếp đối với Việt Nam nhưng chủ đích
của họ khi đàm phán TPP là phát triển mậu dịch chứ không là phát huy nhân
quyền. Các hình thức tuyệt thực, biểu tình, thắp nến, gởi thỉnh nguyện thư, và
các hoạt động mang tính cách biểu tượng khác không đe doạ đến quyền lợi của
chính quyền Việt Nam và cũng không thay đổi được thái độ của Hành Pháp Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, Quốc Hội Hoa Kỳ, ở một
chừng mực nhất định, có thể ép Hành Pháp thay đổi thái độ và đồng thời đe doạ
đến quyền lợi của Việt Nam. Quốc Hội có thể dùng quyền lập pháp để cài điều
kiện nhân quyền trực tiếp vào tiến trình đàm phán TPP và Hành Pháp bắt buộc
phải tuân thủ. Đấy là những điều kiện mang tính cách ràng buộc pháp lý.
Đồng thời, một số nhà lập pháp có
thể dùng ảnh hưởng của mình lên kết quả biểu quyết TPP để yêu cầu Hành Pháp
thoả đáng một số đòi hỏi về nhân quyền. Cách này không mang tính ràng buộc pháp
lý nhưng có hiệu quả khi mà Tổng Thống Obama đang cần từng lá phiếu ủng hộ cho
TPP trong Quốc Hội. Mới đây, Luật về Quyền Đàm Phán Nhanh (Fast Track
Authority), vốn làm tiền đề cho TPP, được Hạ Viện thông qua chỉ với đúng 1
phiếu đa số; nghĩa là chỉ một dân biểu xoay chiều, cục diện TPP có thể thay đổi
hoàn toàn. Sự lên tiếng mạnh mẽ của một số nhà lập pháp trong lúc này chính là thông
điệp đe doạ đến tiến trình tham gia TPP của Việt Nam.
Do tác động từ 2 phía kể trên, càng
muốn Việt Nam tham gia TPP thì Hành Pháp Hoa Kỳ lại càng phải cứng rắn với họ
về nhân quyền.
Vận động sự can thiệp của Quốc Hội Hoa Kỳ là cần thiết và là
cách duy nhất để Việt Nam phải cân nhắc lợi và hại khi quyết định về TNLT. Nếu
nhận thấy tiếp tục giam giữ TNLT hại nhiều hơn lợi, họ sẽ biết phải làm gì.
Cách thức
Qua con đường lập pháp, chúng tôi
vận động cài điều kiện nhân quyền trực tiếp vào tiến trình đàm phán TPP.
Tháng 6 vừa qua Quốc Hội Hoa Kỳ thông qua Luật về Quyền Đàm Phán Nhanh,
và Tổng Thống Obama đã ký ban hành. Luật này cho phép Hành Pháp hoàn tất cuộc
đàm phán TPP nhưng phải đặt tự do tôn giáo và quyền lao động làm mục tiêu trong
đàm phán. Muốn đáp ứng các điều kiện này, Việt Nam không những phải cam kết mà
còn phải luật hoá các cam kết và xoá bỏ những điều mang tính cách đàn áp trong
luật hình sự. Ngày 7 tháng 7 vừa qua tại Hà Nội, Ngoại Trưởng John Kerry công
khai khẳng định điểm này.
Các điều kiện nhân quyền này ứng dụng trong tương lai, khi
TPP hiệu lực. Nếu Việt Nam chấp nhận thì tình trạng TNLT sẽ giảm nhiều trong
tương lai, nếu chưa chấm dứt hoàn toàn. Tuy nhiên những điều kiện này không áp
dụng cho các TNLT hiện nay vì đó là vấn đề tồn đọng từ quá khứ.
Để bước vòng qua sự bất cập này, chúng tôi trình bày vấn đề
tự do cho TNLT như là phép thử về mức thực tâm của chính quyền Việt Nam khi cam
kết sẽ tôn trọng nhân quyền khi tham gia TPP. Muốn qua phép thử, thì không thể
tiếp tục giam giữ Đoàn Huy Chương và Nguyễn Hoàng Quốc Hùng khi đã
cam kết tôn trọng quyền lao động, không thể tiếp tục giam giữ LM
Nguyễn Văn Lý, MS Nguyễn Công Chính... khi đã cam kết tôn trọng tự do tôn giáo;
không thể lờ đi các hồ sơ “giám đốc thẩm” khi đã cam kết cải tổ luật hình sự và
tố tụng hình sự. Bằng không, chính Hành Pháp Hoa Kỳ sẽ khó thuyết phục Quốc Hội
là Việt Nam thực tâm khi cam kết, dù là trong lĩnh vực nhân quyền hay trong mậu
dịch.
Và sẽ khó hơn nữa để thuyết phục các
nhà lập pháp đã “kết nghĩa” với TNLT Việt Nam. Chương trình “kết nghĩa” là phần
chính của chiến dịch “Tự Do Cho Tù Nhân Lương Tâm Việt Nam” mà chúng tôi triển
khai vào tháng 7 năm 2013. Qua đó chúng tôi kêu gọi các dân biểu và thượng nghị
sĩ Hoa Kỳ “kết nghĩa” với từng TNLT Việt Nam trong một danh sách ngắn (20
người). Khi kết nghĩa, các nhà lập pháp cam kết sẽ bằng mọi cách tranh đấu để
họ được trả tự do vô điều kiện. Do đó sẽ rất khó cho họ ủng hộ Việt Nam vào TPP
khi mà các TNLT được kết nghĩa vẫn bị cầm tù. Những vị dân biểu và thượng nghị sĩ
này đang đóng vai trò chủ lực để đòi Việt Nam trả tự do cho tất cả TNLT trước
khi Quốc Hội biểu quyết TPP.
Làm sao dùng danh sách ngắn mà có
thể đòi tự do cho tất cả TNLT? Mỗi khi một TNLT trong danh sách ngắn được trả
tự do, chúng tôi lập tức điền thế bằng một TNLT khác. Chẳng hạn, sau khi Anh
Nguyễn Tiến Trung được trả tự do, DB Alan Lowenthal chuyển sang kết nghĩa với
MS Nguyễn Công Chính; hoặc sau khi Cô Đỗ Thị Minh Hạnh được tự do thì DB Chris
Van Hollen đã quay ra kết nghĩa với Đoàn Huy Chương và Nguyễn Hoàng Quốc Hùng.
Như vậy, Việt Nam sẽ không thể nào tranh thủ được sự ủng hộ của các nhà lập
pháp này cho đến khi không còn một TNLT nào nữa để điền thế.
Thời điểm
Toàn bộ kế hoạch kể trên tựu chung
là dùng thế để đòi tự do cho tất cả TNLT. Thường khi dùng thế thì phải đi đường
vòng, nghĩa là phải có phương án hành động với nhiều giai đoạn, nhiều bước,
nhiều mặt nhưng liền lạc với nhau để đạt cùng mục tiêu. Nó đòi hỏi hành động
phải phù hợp với từng thời kỳ.
Trong giai đoạn từ 2013 đến gần đây,
chúng tôi tập trung vận động Quốc Hội cài các điều kiện nhân quyền vào tiến
trình đàm phán TPP, và âm thầm vận động các dân biểu và thượng nghị sĩ kết
nghĩa với một số TNLT tiêu biểu. Gần đây hơn chúng tôi bắt đầu khuyến khích và
có khi hỗ trợ cho một số TNLT thực hiện hồ sơ “giám đốc thẩm”.
Giai đoạn từ đây đến cuối tháng 4
sang năm là thời kỳ để áp lực chính quyền Việt Nam, qua Hành Pháp Hoa Kỳ, để họ
chấp nhận một lộ trình rõ rệt cho việc trả tự do cho tất cả TNLT. Lộ trình này
gồm 3 mốc điểm: Đầu tháng 9, khi Quốc Hội Hoa Kỳ tái nhóm họp, là thời điểm lý
tưởng để Việt Nam chứng tỏ thiện chí bằng đợt đầu trả tự do cho TNLT; trước
cuối năm, mốc điểm hoàn tất đàm phán TPP, thì các hồ sơ TNLT đã phối kiểm phải
được trả tự do; trước tháng 5, 2016, thời điểm để Quốc Hội biểu quyết TPP, thì
những hồ sơ TNLT bổ túc cũng sẽ phải được trả tự do.
Theo đó lịch trình đó, chúng tôi sẽ
cần danh sách TNLT đầy đủ và được phối kiểm trước cuối năm nay. Chúng tôi không
muốn bỏ xót một hồ sơ TNLT nào và rất cần sự tiếp tay của đồng bào trong và
ngoài nước. Chúng tôi cũng cần nhiều người chia nhau theo dõi tình cảnh của
từng TNLT một, giúp chúng tôi cập nhật hồ sơ khi có bất kỳ diễn tiến đáng kể
nào. Kế hoạch rộng lớn và phức hợp như trình bày ở trên chỉ thành tựu được khi
có sự góp sức của nhiều người.
Dĩ nhiên tình thế có thể sẽ thay đổi
và chúng tôi sẽ phải điều chỉnh ít nhiều về lộ trình, mốc điểm và phương cách.
Nếu có thay đổi chúng tôi sẽ câp nhật để tất cả những ai quan tâm đến TNLT có
thể cùng nhau hợp tác hoặc phối hợp hành động. Làm đúng việc, đúng cách và đúng
thời điểm sẽ tăng triển vọng để các TNLT sớm được tự do.
Bài liên quan:
Tự do cho tù nhân lương tâm trước tháng 5, 2016
TNS Bill Cassidy “kết nghĩa” với TNLT Bùi Thị Minh
Hằng
Nhiều nghị sĩ Hoa Kỳ đòi tự do cho TNLT Việt Nam
