Chúng Tôi Không Là Việt Kiều.
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 8 tháng 3, 2014
Năm ngoái, một cô du
sinh Việt Nam theo học chương trình tiến sĩ ở Hoa Kỳ phỏng vấn tôi cho luận
án của cô ấy với đề tài: Cách nào để chính quyền Việt Nam đến với Việt kiều ở
Mỹ.
“Trước hết hãy
ngưng gọi chúng tôi là Việt kiều,” tôi trả lời.
Thấy cô ấy lúng
túng, tôi giải thích: “Chúng tôi là công dân Mỹ gốc Việt, không phải công dân
của Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.”
Chính quyền Việt Nam
muốn xem người Việt ở hải ngoại là công dân Việt mang “hộ chiếu” nước ngoài.
Cứ xem thái độ của
Ông Chủ Tịch Nước Trương Tấn Sang của họ thì rõ. Khi gặp Tổng Thống Mỹ Barack
Obama ở Toà Bạch Ốc hồi tháng 7 năm ngoái, Ông Sang cảm ơn chính phủ Mỹ đã
chăm lo cho các người Việt ở Hoa Kỳ. Đây là lời cám ơn không đúng cương vị.
Chính phủ Mỹ lo cho dân Mỹ là việc đương nhiên; hà cớ gì Ông Sang cảm ơn nếu
không là muốn nhận vơ chúng tôi là dân của ông ấy?
Nhận vơ như vậy
không ổn, vì nhiều lý do.
Trước hết, rất nhiều
người chưa hề một ngày là công dân của nhà nước cộng sản Việt Nam: những
người ngoài Bắc di cư vào Nam trước khi đảng cộng sản lập ra Việt Nam Dân Chủ
Cộng Hoà, và những người trong Nam bỏ nước ra đi trước khi đảng cộng sản ấy
xâm chiếm miền Nam.
Kế đến là những
người bỏ nước đi tị nạn. Theo định nghĩa của Liên Hiệp Quốc, tị nạn có nghĩa
từ bỏ sự bảo vệ của chế độ cầm quyền ở quốc gia nguyên quán. Theo nguyên tắc
này, khi chúng ta đang xin hay còn mang quy chế tị nạn mà đặt chân về Việt
Nam, dù chỉ để thăm gia đình, thì xem như tự đặt mình trở lại dưới sự bảo vệ
của chế độ cầm quyền và sẽ tự động mất tư cách tị nạn. Pháp áp dụng đúng
nguyên tắc này trong khi một số quốc gia khác thì nhân nhượng hơn.
Dù không thuộc các
thành phần trên, một khi giơ tay tuyên thệ nhập quốc tịch Hoa Kỳ, mỗi người
trong chúng tôi đã chính thức từ bỏ quốc tịch Việt Nam. Trước luật pháp Hoa
Kỳ, chúng tôi là công dân Mỹ chứ không là công dân của Cộng Hoà Xã Hội Chủ
Nghĩa Việt Nam.
Cô sinh viên tiến sĩ
xem chừng hiểu ra câu trả lời: “Chúng tôi không là Việt kiều. Chúng tôi là
người Mỹ gốc Việt,.”
Tôi giải thích thêm:
“Cái gốc Việt ấy cho phép chúng tôi lên tiếng về các vi phạm nhân quyền và
một số vấn đế khác nữa ở Việt Nam. Chúng tôi có thân nhân bị đàn áp. Chúng
tôi có tài sản bị cưỡng chiếm. Đó là những vấn đề quyền lợi của công dân Mỹ,
khi bị xâm phạm thì chính quyền Mỹ có nhiệm vụ can thiệp. Hơn nữa, chúng tôi
có sự hiểu biết sâu sắc về hiện tình xã hội Việt Nam để giúp cho sự can thiệp
ấy đạt hiệu quả.”
Nói đi thì cũng phải
nói lại. Khi nhà nước cộng sản Việt Nam nhận vơ thì lỗi của họ chỉ có phân
nửa. Phân nửa còn lại là lỗi của chúng ta.
Gần đây, cộng đồng
Việt ở vùng Hoa Thịnh Đốn xôn xao về cuộc phỏng vấn video của một người Việt
bị chặn ở phi trường, không được nhập cảnh, khi về thăm nhà ở Việt Nam. Cuộc
tranh luận đã bỏ sót một yếu tố quan trọng: Cả hai phía của cuộc tranh luận
đứng trên cương vị Việt kiều hay trên cương vị công dân Mỹ?
Khi công dân Mỹ bị
gây khó dễ ở phi trường, thì người ấy dứt khoát đòi liên lạc với toà lãnh sự
Mỹ ở Việt Nam; nếu bị công an câu lưu “làm việc” thì người ấy tuyệt nhiên
không hợp tác cho đến khi đã nói chuyện được với toà lãnh sự Mỹ; nếu bị tống
tiền, chèn ép bởi giới chức chính quyền Việt Nam thì cũng báo ngay cho toà
lãnh sự Mỹ. Khi về lại Hoa Kỳ thì nạn nhân phải báo động ngay với Bộ Ngoại
Giao.
Chính quyền Mỹ có
nhiệm vụ bảo vệ công dân Mỹ. Khi nhận được nhiều báo cáo từ các công dân Mỹ
bị sách nhiễu, thì chính quyền Mỹ sẽ phải đặt vấn đề với phía Việt Nam.
Nhà nước Việt Nam có
dám đối xử tệ với những công dân Mỹ khác đâu, mà chỉ sách nhiễu người Mỹ gốc
Việt. Chẳng qua chúng ta cho phép họ làm vậy. Lỗi ấy là của chúng ta.
Thành ra, muốn khẳng
định “chúng tôi không là Việt kiều” với nhà nước Việt Nam thì trước hết chúng
ta phải tự nhủ và nhắc nhở lẫn nhau: “Chúng ta không là Việt kiều”. Khi người
người trong chúng ta ý thức điều này và hành xử đúng cương vị thìnhà nước
Việt Nam sẽ phải thay đổi theo. Tôi tin là vậy.
Ghi chú: Dưới đây là
một số hướng dẫn để công dân Mỹ chuẩn bị đề phòng trở ngại khi ở Việt Nam.
Nguồn: Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ.
Safety Tips for U.S. Citizens Traveling to Vietnam
Prior to the Trip
It is encouraged
that all U.S. citizens traveling or residing in Vietnam to sign up for Smart
Traveler Enrollment Program with the U.S Citizen Services unit. The
information you supply will allow the U.S. Government to communicate with you
and assist you in case of an emergency. Enrollment is not required but is
strongly recommended. You may enroll in this program online using the State
Department's secure online travel website athttps://step.state.gov/step/.
If You Get Arrested
If you are arrested,
you should ask the authorities to notify a U.S. Consul. Consuls cannot get
you out of jail (when you are in a foreign country, you are subject to its
laws). However, they can work to protect your legitimate interests and ensure
that you are not discriminated against. They can provide you with a list of
local attorneys, visit you, inform you generally about local laws, and
contact your family and friends. Consular officers can transfer money, food,
and clothing to the prison authorities from your family and friends. They can
try to obtain relief if you are held under inhumane or unhealthy conditions.
What To Expect
|