'Mỹ đặt tiền trên nhân quyền'?
21.05.16. BBC.
Đất
nước Hoa Kỳ hình thành trên cơ sở tự do tôn giáo bởi vậy nên tự do tôn giáo sẽ
là điều đầu tiên tôi đề nghị Tổng thống Barack Obama nêu ra. Kế đó là tự do báo
chí, một quyền tự do quan trọng ở Hoa Kỳ.
Image
caption
Trong phỏng
vấn với Nguyễn Hùng của BBC hôm
19/5, bà Sanchez cũng nói Quốc hội đang đòi chính quyền Tổng thống Barack Obama
gắn nhân quyền với việc bỏ cấm vận vũ khí mà Việt Nam đang mong muốn.
Trước
hết bà Sanchez, người đi cùng Tổng thống Hoa Kỳ trả
lời câu hỏi liệu bà có
tháp tùng ông Obama vào tuần tới không.
Dân
biểu Loretta Sanchez: Không,
tôi không thể tham gia phái đoàn vì chúng tôi có phiên bỏ phiếu hôm thứ Hai
tới. Chúng tôi bỏ phiếu trong cả tuần tới và theo Hiến pháp tôi phải có mặt dù
trước đây tôi đã nói chuyện với Ngoại trưởng Kerry về chuyện sẽ đi khi ngoại
trưởng biết chuyến thăm sẽ diễn ra. Nhưng giờ biết là có bỏ phiếu nên tôi không
đi được.
BBC: Nếu không có lịch bỏ phiếu và bà
có thể đi được thì bà sẽ nói gì với các quan chức Việt Nam và người dân Việt
Nam vài tôi biết và đã từng tháp tùng Tổng thống Clinton trong chuyến thăm của
ông tới Việt Nam.
Dân
biểu Loretta Sanchez: Đúng,
ông nhớ là tôi từng đi cùng Tổng thống Clinton. Nếu đi với Tổng thống Obama,
tôi sẽ đi với cùng một mục tiêu nhằm khiến chính quyền Cộng sản hiểu rằng quyền
con người quan trọng với người Mỹ.
BBC: Liệu có phải là điều đáng thất
vọng không khi sau nhiều năm rồi, từ khi Tổng thống Hoa Kỳ đầu tiên thăm Việt
Nam trong thập niên trước tới nay đã sang thập niên mới mà chúng ta vẫn nói về
cùng một vấn đề. Và bà có nhận thấy cải thiện nào không kể từ khi bà cùng Tổng
thống Clinton tới thăm Việt Nam?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Câu
trả lời là thật vô cùng thất vọng khi chúng ta vẫn phải thúc chính quyền Cộng
sản Việt Nam để họ tôn trọng các quyền căn bản của người dân. Khi tôi tới thăm
cùng Tổng thống Bill Clinton, chính quyền Cộng sản nói họ sẽ mở cửa về vấn đề
tự do báo chí, tự do tôn giáo, tự do hội họp và các quyền khác, những quyền rất
căn bản. Thật thất vọng là chúng ta vẫn phải nói về cùng những vấn đề đó và đòi
trả tự do cho những tù nhân chính trị, những người bị bỏ tù chỉ vì muốn có dân
chủ hoặc vì nói rằng nên có đảng chính trị khác ngoài Đảng Cộng sản.
BBC: Liệu có thực tế không khi kêu gọi
một chính phủ cộng sản trả tự do cho tù nhân lương tâm vì họ luôn luôn nói
không hề có tù nhân lương tâm ở Việt Nam. Vậy làm sao chúng ta kêu gọi thả
những người mà họ nói là không hề tồn tại?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Thay
đổi rồi sẽ tới do chính người Việt Nam mang lại. Nhưng như Hòa thượng Thích
Quảng Độ nói với tôi trong chuyến thăm đầu tiên tới Việt Nam, Hòa thượng nói
chúng tôi ở bên ngoài cần rọi đèn pha vào những vi phạm nhân quyền ở Việt Nam
bởi vì điều này sẽ tạo niềm tin cho người dân Việt Nam khi họ đấu tranh đòi
thay đổi ở bên trong, cho họ sự dũng cảm để tiếp tục làm như vậy.
BBC: Theo bà Tổng thống Barack Obama sẽ
phải nói gì với các nhà lãnh đạo hàng đầu ở Việt Nam về nhân quyền khi ông gặp
họ?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Tôi
nghĩ đất nước chúng tôi bắt nguồn từ tự do tôn giáo. Đất nước Hoa Kỳ hình thành
trên cơ sở tự do tôn giáo bởi vậy nên tự do tôn giáo sẽ là điều đầu tiên tôi đề
nghị Tổng thống Barack Obama nêu ra. Kế đó là tự do báo chí, một quyền tự do
quan trọng ở Hoa Kỳ. Cũng chính vì đòi quyền tự do báo chí mà hơn một trăm tù
nhân lương tâm hiện đang ngồi tù ở Việt Nam. Và Việt Nam cũng đứng ở vị trí
thấp tới 175 trong số 180 nước về tự do báo chí.
'Ít
quan tâm tới nhân quyền'
BBC: Bà có biết trường hợp của tù nhân
Trần Huỳnh Duy Thức, người trước chuyến thăm của ông Barack Obama đã nói thông
qua người thân của ông rằng ông sẽ tuyệt thực để đòi tự do. Liệu Tổng thống
Obama có nên nêu trường hợp này không?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Tôi
đã nói đi nói lại với đại sứ của chúng tôi ở Việt Nam, tôi đã nói chuyện với Bộ
Ngoại giao, chúng tôi đã gửi thư cho Tổng thống Obama về vấn đề cụ thể này. Vì
thế tôi biết tới nhiều trường hợp tù nhân chính trị, nhiều người đã ở tù lâu
rồi và chúng tôi cố gắng để người thân của họ có thể vào thăm. Chúng tôi vẫn
tiếp tục đấu tranh cho họ.
BBC: Bà có hài lòng với cách Đại sứ
hiện nay, ông Ted Osius, xử lý vấn đề nhân quyền không? Ông Đại sứ có lên tiếng
ở mức độ cần thiết cho những người mà như bà nói đấu tranh vì nhân quyền, đòi
quyền tự do hội họp, tự do ngôn luận và các quyền tự do căn bản khác?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Rõ
ràng là ông đã làm việc tốt. Những người mà tôi đại diện cho họ, cộng đồng
người Việt lớn nhất bên ngoài Việt Nam, muốn thấy có những trao đổi hàng ngày
với chính quyền Cộng sản về tù nhân lương tâm và quyền con người. Điều ngày
càng rõ là chính quyền ngày càng ít quan tâm tới vấn đề quyền con người.
BBC: Ý bà nói là chính quyền Hoa Kỳ
ngày càng ít quan tâm tới nhân quyền?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Không,
ý tôi nói là chính quyền Việt Nam ngày càng tin rằng họ chẳng bị sao cả nên họ
không buồn để ý đến nữa.
BBC: Tại sao mọi việc lại như thế?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Tôi
nghĩ rằng chúng tôi đã ký nhiều hiệp định thương mại rồi rất nhiều thứ diễn ra
trong thời gian qua nên họ không quan tâm gì nữa [tới nhân quyền].
BBC: Ý bà nói là chính quyền của Tổng
thống Obama mềm quá?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Ôi,
chính quyền Clinton, Bush, Obama, tất cả họ [đều thế]. Tôi đã làm việc với ba
chính quyền rồi. Họ đều coi trọng buôn bán hơn quyền con người.
BBC: Tại sao lại thế thưa bà?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Tôi
nghĩ tiền đã thắng nhân quyền và tôi không nghĩ rằng nên như thế. Hoa Kỳ phải
có giá trị của mình, người dân Mỹ muốn Hoa Kỳ là ngọn hải đăng và bảo vệ giá
trị nhân quyền. Có thể nhân quyền mỗi nước mỗi vẻ nhưng điều quan trọng nhất
là tự do tôn giáo, tự do báo chí và tự do hội họp đã gắn sâu vào tâm trí người
Mỹ chúng tôi tới mức mà nếu đối mặt với tình trạng như ở Việt Nam nhân dân Mỹ sẽ phản đối quyết liệt và nói rằng
đây là điều không thể chấp nhận được.
BBC: Liệu có phải chỉ là vấn đề tiền
không thôi không? Giờ cũng còn vấn đề xoay trục sang châu Á của Hoa Kỳ và sự tự
tin ngày càng cao của Trung Quốc. Đây có phải là một phần của việc người ta đặt
ưu tiên thấp hơn cho nhân quyền mà chú tâm vào thương mại, an ninh vùng và các
vấn đề khác?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Theo
tôi thì hầu hết người Mỹ không biết tới những gì đang diễn ra ở Việt Nam, chúng
tôi cố gắng để một số người hiểu được, nhưng chính quyền có cái loa to hơn để
nói về những vấn đề này cho nên khi họ cứ nói tới chuyện buôn bán quan trọng
tới mức nào thì đó là điều sai lầm. Họ cũng phải đề cập tới nhân quyền ở những
nước như thế nữa.
Danh
sách tù nhân
BBC: Và cuối cùng là vấn đề bỏ cấm vận
vũ khí. Gần đây Thượng Nghị sỹ John McCain có vẻ cho rằng đã tới lúc bỏ cấm vận
vũ khí dù ông cũng nói về tầm quan trọng của nhân quyền. Mặc dù vậy ông vẫn
nghĩ Tổng thống Obama nên bỏ cấm vận trong chuyến thăm này. Bà có đồng ý không
và nếu không thì khi nào sẽ là lúc thích hợp?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Tôi
không đồng ý với Thượng Nghị sỹ McCain và lúc thích hợp phải là lúc chính quyền
Việt Nam có những động thái tích cực về nhân quyền.
BBC: Dựa vào những gì bà biết thì liệu
điều đó có xảy ra không?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Tôi tin chắc rằng trong đời tôi
tôi sẽ thấy có thay đổi ở Việt Nam. Cuộc đấu tranh vì dân chủ, đấu
tranh để có tiếng nói vào việc hình thành tương lai vào chuyện quyết định tín
ngưỡng của họ đang tiếp diễn và lịch sử cho thấy chúng ta đang đi đúng hướng.
BBC: Thế còn lệnh cấm vận, bà có nghĩ
nó sẽ được gỡ bỏ?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Tôi
không biết Tổng thống dự định sẽ làm gì. Tôi nghe nói ông sẽ tiếp tục gỡ bỏ
từng phần cấm vận và đây cũng là điều Quốc hội dự đoán và chúng tôi đã cố gắng
để nhân quyền là một trong các điều kiện được đưa ra.
BBC: Và câu hỏi cuối cùng là bà có biết
Tổng thống Obama có mang theo danh sách những người Hoa Kỳ muốn trả tự do
không?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Chúng
tôi có đưa cho Tổng thống danh sách và không biết ông có mang theo không như
chắc chắn là chúng tôi đã đưa cho ông danh sách những người bị giam giữ mà
chúng tôi muốn họ được tự do.
BBC: Có bao nhiêu người tất cả thưa bà?
Dân
biểu Loretta Sanchez: Hơn
100 người.