Cuộc đấu quyền lực: Những góc khuất lộ
diện
Nam Nguyên, phóng viên RFA
2016-08-03
2016-08-03
Dư luận xã hội đã thắng thế với sự kiện Viện Kiểm
sát Nhân dân Tối cao yêu cầu kiểm tra vụ không khởi tố lãnh đạo Tổng Công ty
Vinaconex, những kẻ chịu trách nhiệm cao nhất về việc đường ống dẫn nước sông
Đà phục vụ Hà Nội bị vỡ 18 lần liên tiếp. Bên cạnh một quyết định thuần túy
pháp lý, vụ việc này còn mang những ý nghĩa nào khác?
18 lần vỡ ống
Một dự án bất động
sản của công ty Vinaconex ở ngoại ô Hà Nội vào ngày 4 tháng 10 năm 2012.
AFP photo
Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên phó chủ nhiệm Văn
phòng Quốc hội hiện làm việc tại Saigon, ghi nhận phản ứng tích cực cùng lúc
của Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao Lê Minh Trí và Chủ tịch nước
Trần Đại Quang, trong việc xem xét lại vụ án đường ống dẫn nước sông Đà. Dư
luận cho là không thể miễn trách nhiệm hình sự cho 5 nhân vật lãnh đạo cao nhất
của Vinaconex, kể cả ông Phí Thái Bình, nguyên Chủ tịch Hội đồng Quản trị
Vinaconex cũng là nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân TP.Hà Nội. Trước đó cơ
quan tố tụng đã vin vào nhân thân tốt, phạm tội lần đầu để miễn việc truy tố
cho các nhân vật “cộm cán”, mặc dù xác định có dấu hiệu phạm tội “Vi phạm qui
định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” theo điều 229 Bộ luật hình sự. LS
Trần Quốc Thuận nhấn mạnh:
“Dư luận trong nước phản đối cái đó quyết liệt và
đến giờ Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao đã lên tiếng và Chủ tịch
nước Trần Đại Quang khi tiếp xúc cử tri TP.HCM cũng phát biểu là vụ đó phải xử,
còn chuyện xem xét các tình tiết giảm nhẹ, nhân thân này kia thì ra tòa rồi mới
cân nhắc tính toán. Tôi nghĩ rằng phát biểu đồng bộ vừa Viện trưởng Việm Kiểm
sát Nhân dân Tối cao vừa Chủ tịch nước nữa, thì vụ này chắc sẽ phải truy tố đưa
ra tòa xét xử.”
Kể từ khi đưa vào sử dụng năm 2009, tới nay đường
ống dẫn nước sạch sông Đà trị giá hơn 1.500 tỷ đồng đã vỡ 18 lần gây thiệt hại
nghiêm trọng. Dự án này cung cấp nước sạch cho một phần thủ đô Hà Nội, ảnh
hưởng sinh hoạt khoảng 700.000 dân của 180.000 hộ gia đình. Những vụ ngừng cấp
nước để sửa chữa kéo dài tổng cộng 343 giờ, với lượng nước không được cấp là
1,5 triệu m3. Tổng Công ty Vinaconex chủ đầu tư dự án đã phải bỏ ra 13,4 tỷ
đồng để sửa chữa đường ống, ngoài ra còn phải đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng để xây
dựng một đường ống mới, việc này đang trong giai đoạn khởi sự thi công.
Những số liệu về thiệt hại vừa nêu, do báo điện tử
Dân Trí dẫn kết luận điều tra bổ sung của Bộ Công an ngày 15/7/2016, cho thấy
sự thiệt hại là đặc biệt nghiêm trọng. Ngoài 9 bị can cấp dưới bị khởi tố, Cơ
quan điều tra lại có quyết định khác thường là miễn truy tố 5 lãnh đạo cấp cao
của Vinaconex, mặc dù xác định những nhân vật này có dấu hiệu pham tội “Vi phạm
quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” theo Điều 229 Bộ luật hình sự.
Cơ quan điều tra Bộ Công an đã xác định 5 cán bộ lãnh đạo Vinaconex có hành vi
không thực hiện đúng qui định pháp luật về quản lý đầu tư và xây dựng công
trình, quyết định thay đổi vật liệu không đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, lựa chọn
nhà thầu thiếu năng lực, nên đã gây ra hậu quả nghiêm trọng như vừa nêu.
Ai chịu trách nhiệm?
Công nhân sửa chữa
đường ống dẫn nước sông Đà bị vỡ. Photo courtesy of vtc.vn
Đáp câu hỏi của chúng tôi là phải chăng vụ miễn truy
tố 5 nhân vật lãnh đạo của Tổng Công ty Vinaconex gây ra nghi vấn là có sự bảo
vệ bao che nhóm lợi ích. Luật sư Trần Quốc Thuận nhận định:
“Tôi nhớ trước đây có lần con ông Trưởng Ban Tổ chức
Trung ương được cử làm Chủ tịch Hội đồng quản trị của Vinaconex, cô này học báo
chí không học kinh tế và mới 24 tuổi. Dư luận sau đó cũng lên tiếng phản đối và
cuối cùng người ta lại rút tên cô đó ra và đưa ông Phó Chủ tịch Thành phố Hà
Nội vào để làm chuyện này chuyện kia và gây thiệt hại nhiều lần…cũng như chuyện
ông Trịnh Xuân Thanh của Hậu Giang, xe bảng trắng thành bảng xanh rồi chuyện
này chuyện kia…lúc đầu mấy ông lãnh đạo của Hậu Giang bảo chẳng có chuyện gì,
nhưng sau đó các kênh vào cuộc thì nó lại thành có chuyện. Cho nên pháp luật
cũng tùy nhận thức từ góc độ thế này thế kia, còn có những quan hệ phức tạp có
lợi ích chòng chéo, thì đó là những vấn đề phải có điều tra mới kết luận được.”
Những điều Luật sư Trần Quốc Thuận vừa nói được thể
hiện qua sự kiện, vào tháng 4 năm 2012 cô Tô Linh Hương lúc đó 24 tuổi được bổ
nhiệm vào vị trí Chủ tịch Hội đồng Quản Trị Tổng Công ty Vinaconex, tuy nhiên
cô đã rời chức vụ chỉ sau hai tháng mà không có lời giải thích nào được đưa ra.
Cô Tô Linh Hương là ái nữ của ông Tô Huy Rứa, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương
thời kỳ đó. Ông Tô Huy Rứa từng được giới quan sát chính trị mô tả là một cánh
tay đắc lực đã giúp ông Nguyễn Phú Trọng tái cử chức Tổng Bí Thư khóa 12.
Theo trình tự thời gian thì dự án cung cấp nước sạch
sông Đà cho Hà Nội khởi sự từ 2004 và bộ sậu có trách nhiệm là ông Phí Thái
Bình, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Vinaconex cùng các thành viên khác. Nếu cô Tô
Linh Hương ngồi lại ghế nóng ở Vinaconex, thì cô sẽ phải giải quyết hậu quả của
nhóm Phí Thái Bình, khi đường ống sông Đà vỡ liên tiếp. Giới mạng xã hội lúc đó
cho là ông Tô Huy Rứa đã có quyết định sáng suốt, tránh cho con gái chịu cảnh
“kẻ ăn ốc người đổ vỏ”.
Tôi nhớ trước đây có
lần con ông Trưởng Ban Tổ chức Trung ương được cử làm Chủ tịch Hội đồng quản
trị của Vinaconex, cô này học báo chí không học kinh tế và mới 24 tuổi.
- Luật sư Trần Quốc Thuận
- Luật sư Trần Quốc Thuận
Nhắc lại vào ngày 20/7/2016 vừa qua, Báo mạng Giáo
Dục.Net đã đưa trường hợp cơ quan tố tụng miễn truy tố hình sự 5 lãnh đạo của
Vinaconex để minh chứng điều gọi là “Các nhóm lợi ích đang chuẩn bị chống quyết
tâm của Tổng Bí thư”. Sự kiện một tờ báo chính thức do nhà nước quản lý có nhận
định như vậy, cho thấy tình trạng tranh đoạt quyền lợi giữa các nhóm quyền lực
cũ và mới là một thực tế. Nhà báo công dân, nhà phân tích độc lập - TS Phạm Chí
Dũng từ Saigon phát biểu:
“Mới đây báo Giáo Dục cũng đề cập tới và nói khá rõ
không ẩn ý là hiện nay các nhóm lợi ích đang chống lại quyết tâm chống tham
nhũng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Hẳn nhiên khi báo đã nói tới cỡ đó thì
dư luận xã hội có thể hiểu, đã có những lực lượng nào đó ra mặt chống lại ông
Nguyễn Phú Trọng. Cho nên trong việc này cần phải nói thế này, mặc dù quyền lực
khá là khuynh loát nhưng ông Nguyễn Phú Trọng hãy coi chừng vì đa số những lực
lượng vừa âm thầm vừa ra mặt chống lại ông. Chiến dịch được coi là chống tham
nhũng của ông sẽ không hề dễ dàng một chút nào…”
Gần đây giới quan sát chính trị cho rằng, không thể
phủ nhận tình trạng các nhóm quyền lực chi phối lợi ích không ngừng tranh đoạt
ảnh hưởng trong nền kinh tế Việt Nam. Vì thế chiến dịch làm trong sạch Đảng và
chống tham nhũng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng được xem là một mặt tích cực,
vì càng mở nhiều cuộc điều tra về các nghi án tham nhũng, lạm dụng quyền lực,
làm trái qui định nhà nước, thì sẽ càng có nhiều góc khuất được bạch hóa. Điều
này được xem là một yếu tố tích cực cho người dân. Tuy nhiên điều mà người ta
lo ngại là, mỗi một cuộc cách mạng xóa bỏ bất công, sau khi thắng lợi sẽ có
những nhóm quyền lợi mới xuất hiện, tái lập những hình thức bất công mới.
