13.06.2016. VOA.
Việc
Philippines đưa Trung Quốc ra trước toà án trọng tài quốc tế về yêu sách của
Bắc Kinh, đòi chủ quyền trên hầu hết Biển Đông đang trở thành một bài toán
ngoại giao làm nhức đầu giới lãnh đạo các nước trên thế giới.
Hãng tin
AP hôm nay đăng tải một bài viết, điểm qua lập trường của các nước về vấn đề
Biển Đông, nói rằng càng gần tới ngày toà án quốc tế ở La Haye ra phán quyết,
Washington và Bắc Kinh càng tăng áp lực để thuyết phục công luận thế giới ủng
hộ lập trường của mình về vai trò của toà án trọng tài quốc tế trong cuộc tranh
chấp Biển Đông, để tăng sức ép buộc Bắc Kinh phải tuân thủ phán quyết của toà
án.
Binh sĩ Quân đội Giải
phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) tuần tra trên đảo Phú Lâm, thuộc quần đảo Hoàng
Sa, ngày 29/1/2016.
Trung
Quốc vẫn duy trì lập trường cho rằng họ sẽ không chấp nhận phán quyết của toà
án La Haye, và đang tìm cách vận động sự ủng họ của các nước khác, đa số là các
nước ở Châu Phi và Trung Đông.
Hãng tin
AP điểm qua danh sách của các bên về vấn đề Biển Đông của họ như sau:
Hiệp
Hội các quốc gia Đông Nam Á-ASEAN
ASEAN từ
lâu đã ra sức tìm một giải pháp ngoại giao để giải quyết các vụ tranh chấp Biển
Đông, tuy nhiên khối này không đạt được bao nhiêu tiến bộ mà còn phơi bày những
sự chia rẽ sâu sắc trong khối 10 nước thành viên. Đạt một giải pháp đồng thuận
về phán quyết của Toà án Trọng tài quốc tế sẽ là một thách thức đầy khó khăn.
Khi Tổng
Thống Mỹ gặp các nhà lãnh đạo ASEAN vào tháng Hai, các nước đồng ý sẽ “hoàn
toàn tôn trọng các tiến trình pháp lý và ngoại giao” dựa trên Công ước Liên
Hiệp Quốc, nhưng Campuchia và Lào, hai thành viên ASEAN thân Trung Quốc, cực
lực chống đối bất cứ lúc nào toà án trọng tài được đề cập.
Theo AP,
là một nước cũng tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc tại Biển Đông, Việt Nam là
nước ủng hộ vụ kiện của Philippines. Hà Nội đã tuyên bố ủng hộ việc tuân thủ
hoàn toàn các thủ tục pháp lý liên quan tới vụ kiện này.
Indonesia
và Singapore không tranh chấp chủ quyền nhưng đã lên tiếng mạnh mẽ hơn. Ngoại
Trưởng Singapore Vivian Balakhrishnan tuần trước nói phán quyết của toà quốc tế
sẽ có những hệ quả vượt ra khỏi vùng Biển Đông, và “Singapore không thể chấp
nhận lý lẽ là thuộc về kẻ mạnh.” Ngoại trưởng Indonesia không khẳng định lập
trường về tính cách ràng buộc của phán quyết của toà án quốc tế, nhưng nói luật
pháp quốc tế phải được tôn trọng.
Riêng
Philippines, là nước đâm đơn kiện thì lập trường cũng chưa xác định được từ khi
ông Duterte đắc cử và bày tỏ sẵn sàng khởi động lại các cuộc thương thuyết song
phương với Trung Quốc.
Nga
Moscow,
như Bắc Kinh cũng tỏ ra hoài nghi đối với Washington, và vì thế là nước nổi bật
nhất ủng hộ Trung Quốc về vấn đề Biển Đông. Trong chuyến công du sang Trung
Quốc hồi tháng Tư, Ngoại Trưởng Nga Sergei Lavrov nói Nga chống đối bất cứ sự
can thiệp nào của các nước bên ngoài, rõ ràng ám chỉ Mỹ, và khẳng định Nga
chống đối bất cứ nỗ lực nào để quốc tế hoá các cuộc tranh chấp Biển Đông. Nga
ủng hộ lập trường của Trung Quốc, rằng các cuộc tranh chấp này phải được giải
quyết song phương.
Các
nước Châu Phi, Trung Đông ủng hộ Trung Quốc
Hãng tin
Xinhua của nhà nước Trung Quốc hôm 20/5 nói hơn 40 nước đã bày tỏ sự ủng hộ đối
với lập trường của Bắc Kinh về vụ kiện do Philippines khởi động. Trong mấy tuần
gần đây, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã nêu bật lập trường ủng hộ của các nước,
chủ yếu là ở Châu Phi, Trung Quốc và Trung Á.
Nhưng
trong số các nước được Bắc Kinh nêu tên, ít chính quyền nước ngoài nào ra thông
báo để khẳng định lập trường của mình một cách độc lập. Một số, kể cả
Campuchia, Lào và Fiji, còn phản đối cách Trung Quốc miêu tả lập trường của họ.
Các
chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tại Washington
(CSIS) nói họ có thể xác nhận các tuyên bố chính thức của Afghanistan, Gambia,
Niger, Sudan và Vanuatu mà thôi.
Liên
Hiệp Âu Châu và khối G7
Liên
Hiệp Âu Châu kêu gọi tất cả các bên đòi chủ quyền Biển Đông phải giải quyết
tranh chấp một cách hoà bình, và dựa trên luật pháp quốc tế, kể cả Công ước
Liên Hiệp Quốc về luật biển. Khối Thất Cường G7 kêu gọi tất cả các nước phải
hoàn toàn thi hành các phán quyết do các toà án trọng tài quốc tế đưa ra dựa
trên công ước này.
Trong
tháng Sáu, Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean Yves Le Drian còn đề nghị các lực
lượng hải quân Châu Âu phối hợp để thực hiện các cuộc tuàn hành trên Biển Đông
để khẳng định trật tự hàng hải quốc tế. Ông khuyến cáo nếu luật pháp quốc tế
trên biển không được tôn trọng trong vùng, thì luật pháp quốc tế tại các vùng
biển khác như ở Biển Địa Trung Hải cũng sẽ bị thách thức.
Australia
Vào
tháng 1 năm nay, Ngoại trưởng Julie Bishop nói phán quyết do toà án quốc tế đưa
ra về vụ kiện Philippines chống Trung Quốc sẽ vô cùng quan trọng, và sẽ giải
quyết một lần cuối cùng liệu các đảo và bãi đá nhân tạo có quyền có khu đặc
quyền kinh tế hay không. Nhưng Australia không khẳng định rõ lập trường ủng hộ
phán quyết của toà án trọng tài như Mỹ, vì lo ngại về hệ quả của nó đối với
việc giải quyết các tranh chấp về chủ quyền lãnh hải với Đông Timor.
Ấn Độ
Ấn Độ không
tuyên bố lập trường rõ rệt về vụ kiện, nhưng nói chung tuyên bố luật pháp quốc
tế phải được tuân thủ. Ấn Độ chia sẻ các quan tâm của Mỹ về những tham vọng bá
quyền của Trung Quốc trong các vùng biển của khu vực.
Nhật
Bản
Nhật Bản
là một trong các nước đầu tiên ủng hộ các nỗ lực của Philippines đưa Trung Quốc
ra trước toà án trọng tài quốc tế, và nói cả hai nước liên quan phải tuân thủ
phán quyết của toà. Lập trường của Nhật Bản phản ánh quan ngại của nước này về
những hành động của Trung Quốc đòi chủ quyền của các tuyến hàng hải thiết yếu
trên Biển Đông, nơi 80% các chuyến tàu nhập khẩu dầu hoả của Nhật Bản phải đi
ngang qua.
