Thư góp ý của Tòa
giám mục giáo phận Vinh về Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo
Việt Nam Thời Báo.
TÒA GIÁM MỤC XÃ ĐOÀI
Tỉnh Nghệ An, Việt Nam
Đt: +84 383 861 171
fax: +84 383 861 215
Email: tgmvinh@gmail.com
Số: 09.15/TGM.CV Xã
Đoài, ngày 11 tháng 11 năm 2015
Kính
gửi: - Ban Tôn giáo Chính phủ - Bộ Nội vụ;
-
Văn phòng Quốc hội.
(*) có ký tên trong danh sách 127 nhân sĩ trí thức gửi BCT và toàn thể đảng
viên
Nếu phân tích mối tương quan giữa Nhà nước với các Tôn giáo tại Việt Nam
từ năm 1975 cho đến nay, chúng ta phải công nhận rằng đây là tương quan phức tạp,
với nhiều thăng trầm, căng thẳng và đôi khi bi thảm. Trong bối cảnh đó, phải
nhìn nhận Sắc Lệnh về tôn giáo (2004) là một bước đầu trên con đường đổi mới. Dự
thảo Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo là bước tiến quan trọng và cần thiết khác để đi
đến chỗ công nhận tự do tôn giáo như quyền tự thân của con người, cũng như tạo
điều kiện cần thiết trong tiến trình dân chủ hoá của đất nước. Chính vì vậy,
không những chúng tôi đã tích cực đóng góp ý kiến cho Dự thảo 4 Luật Tín ngưỡng,
tôn giáo (sau đây gọi là Dự thảo 4), mà còn muốn tiếp tục được đóng góp ý kiến
cho Dự thảo 5 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo (Sau đây gọi là Dự thảo 5).
Chúng tôi cảm ơn Ban soạn thảo và Văn phòng Quốc hội đã lắng nghe những
góp ý của nhiều người, trong số đó có chúng tôi. Cũng rất vui khi thấy Dự thảo
5 đã có những sửa đổi tích cực như giảm bớt cơ chế “xin – cho”, bỏ hay thay thế
một số điều khoản và từ ngữ quy định quá rộng hoặc mang tính mơ hồ. Chúng
tôi cũng thấy Dự thảo 5 có tầm nhìn rộng hơn về quyền tự do tôn giáo như quyền
tự thân của con người, quyền của tổ chức tôn giáo trong lĩnh vực giáo dục, y tế,
bảo trợ xã hội... , nhất là quyền tôn giáo của những người đang chấp hành án phạt
tù.
Tuy nhiên, chúng tôi nhận thấy trong Dự thảo 5 một số ý kiến
đóng góp hợp lý của nhiều người vẫn chưa được ghi nhận. Đặc biệt, Dự thảo 5 vẫn
còn chứa đựng nhiều bất cập và qui định chưa phù hợp với Tuyên ngôn Quốc tế
Nhân quyền (UDHR) và Công ước Quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR)
cũng như Hiến pháp Việt Nam 2013.
Với ước mong có một luật phù hợp với chuẩn mực quốc tế, tôn trọng quyền tự
do tín ngưỡng, tôn giáo của con người và thể hiện đúng đắn vai trò của Nhà nước
trong lĩnh vực tôn giáo, chúng tôi muốn tiếp tục góp ý cho Dự thảo 5 này. Dựa
trên những lý do, luận chứng có cơ sở pháp lý cũng như tham chiếu
pháp luật liên quan, chúng tôi đã phân tích những quy định của Dự thảo 5 một
cách cụ thể và chi tiết như sau:
1. Điều 2, các khoản 7, 8 và 10
a. Khoản 7 và 8
Dự thảo 5:
Điều 2. Giải thích từ ngữ
7. Sinh hoạt tôn giáo là việc thờ cúng, cầu nguyện, bày tỏ niềm tin tôn
giáo.
8. Hoạt động tôn giáo là hoạt động truyền bá, thực hành giáo lý, giáo luật,
lễ nghi, quản lý tổ chức của tôn giáo.
Có sự chồng chéo về nội dung trong hai khoản luật này. Ví dụ như ở Giáo hội
Công giáo, việc bày tỏ niềm tin được thể hiện trong việc làm dấu thánh giá, đọc
kinh, cầu nguyện, thánh lễ hằng ngày, dạy giáo lý cho trẻ em... là các sinh hoạt
tôn giáo. Nhưng khoản 8 lại xếp việc thực hành giáo lý, lễ nghi vào hoạt động
tôn giáo. Như thế, việc dâng lễ hằng ngày, học giáo lý lại thuộc hoạt động tôn
giáo chứ không còn là sinh hoạt tôn giáo nữa. Quy chế cho sinh hoạt tôn giáo và
hoạt động tôn giáo có phạm vi hoàn toàn khác nhau. Vì vậy, chúng tôi đề nghị sửa
khoản 7 và 8 Điều 2 như sau:
Điều 2. Giải thích từ
ngữ
7. Sinh hoạt tôn giáo là những hoạt động mang tính chất thường xuyên để
biểu thị niềm tin tôn giáo.
8. Hoạt động tôn giáo là hoạt động quản lý tổ chức của tôn giáo, hoạt động
giáo dục, đào tạo tại các trường tôn giáo, các cuộc lễ ngoài cơ sở tôn giáo,
truyền bá tôn giáo ngoài cơ sở tôn giáo.
b. Khoản 10
Dự thảo 5:
Điều 2. Giải thích từ ngữ
10. Cơ sở tôn giáo là nơi thờ tự, tu hành, nơi đào tạo người chuyên hoạt
động tôn giáo, trụ sở của tổ chức tôn giáo và những cơ sở khác của tổ chức tôn
giáo.
Dự thảo 5 công nhận quyền hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, y tế, từ thiện,
bác ái của các tổ chức tôn giáo, vì vậy chúng tôi đề nghị đưa những cơ sở dùng
cho các hoạt động này vào khoản 10 này. Vậy, Điều 2, khoản 10 nên sửa đổi như
sau:
Điều 2. Giải thích từ ngữ
10. Cơ sở tôn giáo là nơi thờ tự, tu hành, nơi đào tạo người chuyên hoạt
động tôn giáo, trụ sở, cơ sở giáo dục, y tế, từ thiện, bác ái và những cơ sở
khác của tổ chức tôn giáo.
2. Điều 3
Dự thảo 5:
Điều 3. Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo
1. Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một
tôn giáo nào. Nhà nước tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của
mọi người.
2. Các tôn giáo bình đẳng trước pháp luật.
3. Nhà nước bảo đảm quyền hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo theo quy định của
Luật này và pháp luật có liên quan; khuyến khích các hoạt động nhằm giữ gìn và
phát huy những giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp của tín ngưỡng, tôn giáo.
Vế thứ nhất của khoản 1, ghi nhận “Mọi người có quyền tự do tín
ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào” là chưa chính
xác và đầy đủ. Quyền “theo hoặc không theo một tôn giáo nào”là nội
hàm của quyền tự do tôn giáo chứ không phải là một quyền song song, ngang hàng
với quyền tự do tôn giáo. Quy định này cũng đã bỏ sót hai nội hàm khác của quyền
tự do tôn giáo là quyền tự do thay đổi tín ngưỡng, tôn giáo và quyền tự do biểu
thị tín ngưỡng, tôn giáo.
Vế thứ 2 của khoản 1 này quy định vai trò, trách nhiệm của Nhà nước trong
lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo. Để có sự đồng nhất về nội dung, nên chuyển vế
này đi kèm với khoản 3 và tách thành một điều luật riêng biệt quy định vai trò,
trách nhiệm của Nhà nước trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo và nên đặt vào tiếp
theo sau Điều 5.
Mặt khác, điều luật này cần cụ thể hóa quyền tự do biểu thị tín ngưỡng,
tôn giáo thành những phần rõ rệt, cụ thể hơn. Theo khoản 1, Điều 5 và Điều 6, bản Tuyên
bố xóa bỏ mọi hình thức không khoan dung và phân biệt đối xử dựa trên cơ sở tôn
giáo hay tín ngưỡng của Liên Hợp Quốc (được Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc
thông qua tại nghị quyết số 36/55 ngày 25/11/1981), quyền tự do tín ngưỡng, tôn
giáo bao gồm những tự do sau đây:
Điều 5.
1. Cha mẹ, hoặc trong trường hợp có thể là người giám hộ hợp pháp của trẻ
em, có quyền tổ chức cuộc sống trong phạm vi gia đình phù hợp với tôn giáo hay
tín ngưỡng của họ và quan tâm đến việc giáo dục đạo đức trong môi trường mà họ
tin tưởng rằng trẻ em sẽ được nuôi dưỡng tốt.
Điều 6.
Căn cứ theo Điều 1 của Tuyên bố này, và căn cứ theo các quy định tại Điều
1, khoản 3, quyền tự do tư tưởng, lương tâm, tôn giáo hay tín ngưỡng bao gồm những
tự do sau đây:
1. Được thờ cúng hoặc tụ họp liên quan đến tôn giáo hay tín ngưỡng, và được
thành lập và duy trì những cơ sở cho những mục đích trên;
2. Được thành lập và duy trì các cơ sở nhân đạo hoặc từ thiện thích hợp;
3. Được chế tạo, thu mua và sử dụng ở mức độ đầy đủ những đồ vật cần thiết
và tài liệu liên quan đến phong tục hay tập quán của một tôn giáo hay tín ngưỡng;
4. Được viết, phát hành và phổ biến các ẩn phẩm có liên quan đến những
lĩnh vực trên;
5. Được thuyết giáo về một tôn giáo hay tín ngưỡng ở những nơi phù hợp
cho những mục đích trên;
6. Được xin và tiếp nhận những đóng góp tài chính tự nguyện và những đóng
góp khác của các cá nhân và tổ chức;
7. Được đào tạo, bổ nhiệm, bầu hay chỉ định những lãnh tụ kế nhiệm phù hợp
với những yêu cầu và tiêu chuẩn của bất cứ tôn giáo hay tín ngưỡng nào;
8. Được có những ngày nghỉ và kỷ niệm những ngày lễ và buổi lễ phù hợp với
giáo luật tôn giáo hay tín ngưỡng của một người;
9. Được thành lập và duy trì cơ chế thông tin cho các cá nhân và cộng đồng
trong những vấn đề về tôn giáo hay tín ngưỡng ở cấp quốc gia và quốc tế.
Chúng tôi đề nghị đưa những quy định vừa nêu vào điều luật này để cụ thể
hóa quyền tự do tôn giáo.
Khoản 2, Điều 3 của Dự thảo 5 quy định “Các tôn giáo bình đẳng
trước pháp luật” là đã bỏ quên nội dung “tín ngưỡng”, điều
này có thể bị hiểu rằng, các tín ngưỡng thì không bình đẳng. Vậy, đề nghị thêm
từ “tín ngưỡng” vào trong khoản này.
Vậy, đề nghị sửa Điều 3 như sau:
Điều 3. Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo
1. Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Quyền này bao gồm tự do
theo hoặc không theo một tín ngưỡng, tôn giáo nào, tự do thay đổi tín ngưỡng,
tôn giáo, tự do biểu thị tín ngưỡng, tôn giáo.
Cha mẹ, hoặc trong trường hợp có thể là người giám hộ hợp pháp của trẻ
em, có quyền tổ chức cuộc sống trong phạm vi gia đình phù hợp với tôn giáo hay
tín ngưỡng của họ và quan tâm đến việc giáo dục đạo đức trong môi trường mà họ
tin tưởng rằng trẻ em sẽ được nuôi dưỡng tốt.
2. Quyền tự do biểu thị tín ngưỡng, tôn giáo bao gồm:
a. Được thờ cúng hoặc tụ họp liên quan đến tôn giáo hay tín ngưỡng, và được
thành lập và duy trì những cơ sở cho những mục đích trên;
b. Được thành lập và duy trì các cơ sở nhân đạo hoặc từ thiện thích hợp;
c. Được chế tạo, thu mua và sử dụng ở mức độ đầy đủ những đồ vật cần thiết
và tài liệu liên quan đến phong tục hay tập quán của một tôn giáo hay tín ngưỡng;
d. Được viết, phát hành và phổ biến các ẩn phẩm có liên quan đến những
lĩnh vực trên;
đ. Được thuyết giáo về một tôn giáo hay tín ngưỡng ở những nơi phù hợp
cho những mục đích trên;
e. Được xin và tiếp nhận những đóng góp tài chính tự nguyện và những đóng
góp khác của các cá nhân và tổ chức;
g. Được đào tạo, bổ nhiệm, bầu hay chỉ định những lãnh tụ kế nhiệm phù hợp
với những yêu cầu và tiêu chuẩn của bất cứ tôn giáo hay tín ngưỡng nào;
h. Được có những ngày nghỉ và kỷ niệm những ngày lễ và buổi lễ phù hợp với
giáo luật tôn giáo hay tín ngưỡng của một người;
i. Được thành lập và duy trì cơ chế thông tin cho các cá nhân và cộng đồng
trong những vấn đề về tôn giáo hay tín ngưỡng ở cấp quốc gia và quốc tế.
3. Các tín ngưỡng, tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật.
3. Điều 4
a. Điều 4, khoản 1
Dự thảo 5
Điều 4. Quyền, nghĩa vụ của người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo
1. Người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo có quyền tự do bày tỏ niềm tin;
tham gia các hình thức sinh hoạt, phục vụ lễ hội, lễ nghi tín ngưỡng, tôn giáo
và học tập giáo lý tôn giáo; thực hành nghi lễ tín ngưỡng, tôn giáo tại gia
đình và cơ sở tín ngưỡng, cơ sở tôn giáo.
Khoản 1 Điều 4 này quy định quyền của người có tín ngưỡng, tôn giáo,
nhưng chúng tôi nhận thấy nội dung vẫn chưa phản ánh đủ nội hàm của quyền tự do
tín ngưỡng, tôn giáo tại Điều 18, UDHR và Điều 18, ICCPR. Người có tín ngưỡng,
tín đồ tôn giáo không chỉ có quyền tự do“bày tỏ niềm tin” mà là “tự
do biểu thị tín ngưỡng, tôn giáo”; không chỉ“tham gia các hình thức sinh hoạt,
phục vụ lễ hội, lễ nghi tín ngưỡng, tôn giáo và học tập giáo lý tôn giáo; thực
hành nghi lễ tín ngưỡng, tôn giáo” mà còn bao gồm quyền giảng dạy,
truyền đạo. Việc bày tỏ tín ngưỡng, tôn giáo không chỉ giới hạn “tại
gia đình, cơ sở tín ngưỡng, cơ sở tôn giáo” mà có thể tại nơi công cộng
hay tại nhà riêng. Ngoài ra, quyền biểu thị tín ngưỡng, tôn giáo còn bao gồm
quyền tự do bày tỏ một mình hoặc trong cộng đồng với những người khác, công
khai hoặc kín đáo.
Vì thế, chúng tôi đề nghị ở khoản này không nên dùng phương pháp liệt kê,
vừa dài dòng vừa không đầy đủ, mà nên lấy lại những ý tưởng cô đọng nhưng đầy đủ
của Điều 18, UDHR và Điều 18, ICCPR.
b. Điều 4, khoản 2
Dự thảo 5
2. Người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành hình phạt tù, người
đang chấp hành biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ
sở cai nghiện được sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo mà
mình tin theo.
Khoản 2, Điều 4 này quy định quyền tự do tôn giáo của những người đang bị
hạn chế một số quyền dân sự. Qua góp ý cho Dự thảo 4, chúng tôi nhận thấy đã có
một vài thay đổi tích cực, nhưng vẫn chưa đủ. Việc hạn chế một số quyền dân sự
của một số công dân không bao gồm việc hạn chế quyền tôn giáo là một quyền mang
tính tự thân của con người. Mặt khác, điều luật này cần thiết định sao cho phù
hợp với chuẩn mực của công ước quốc tế. Tại các quy tắc 41 và 42 của Các
quy tắc tiêu chuẩn tối thiểu về đối xử với tù nhân của Liên Hợp Quốc
(Được thông qua tại Cuộc họp lần thứ nhất của Liên Hợp Quốc về Ngăn ngừa Tội phạm
và Đối xử với Người phạm tội, tổ chức tại Geneva năm 1955, và được Hội đồng
Kinh tế - Xã hội phê chuẩn bằng các Nghị quyết 663C (XXIV) ngày 31/7/1957 và 2076
(LXII) ngày 13/5/1977) quy định như sau:
41. a. Nếu nhà tù có đủ số tù nhân cùng theo một tôn giáo thì một đại diện
đủ tư cách của tôn giáo đó phải được chỉ định hoặc chấp thuận. Nếu số lượng tù
nhân là thỏa đáng và nếu điều kiện cho phép thì cần thỏa thuận để người đại diện
đó làm việc toàn thời gian.
b. Người đại diện đủ tư cách được chỉ định hoặc chấp thuận theo khoản 1
điều này phải được phép tổ chức hành lễ thường xuyên và được đi thăm tù nhân
theo tôn giáo của người đó một cách riêng tư vào những thời điểm thích hợp.
c. Không được từ chối cho bất kỳ tù nhân nào tiếp xúc với đại diện đủ tư
cách của một tôn giáo. Mặt khác, nếu bất kỳ tù nhân nào phản đối sự viếng thăm
của bất kỳ đại diện của một tôn giáo nào thì thái độ của tù nhân đó phải được tôn
trọng hoàn toàn.
42. Trong chừng mực có thể thực hiện được, mọi tù nhân phải được thỏa mãn
những nhu cầu đời sống tôn giáo bằng việc tham gia các buổi lễ tổ chức trong
nhà tù, được sở hữu sách kinh của tôn giáo và giáo phái của người đó.
Vậy, ngoài những quyền mà khoản 2, Điều 4 này quy định, những người trong
trường hợp này còn được biểu thị tín ngưỡng, tôn giáo của mình qua việc tham dự
lễ nghi tôn giáo và được sự viếng thăm, phục vụ nhu cầu tôn giáo của đại diện đủ
tư các của tôn giáo mà người đó tin theo.
c. Điều 4, khoản 3
Dự thảo 5
3. Người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo là công dân Việt Nam được hưởng mọi
quyền công dân và có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ công dân.
Đề nghị đổi cụm từ “được hưởng” thành “có đầy đủ”, vì
công dân Việt Nam có tín ngưỡng, tôn giáo vẫn đương nhiên là công dân Việt Nam
với đầy đủ quyền và nghĩa vụ chứ ở đây không phải là chuyện “xin – cho”.
d. Điều 4, khoản 4
Dự thảo 5
4. Người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo có nghĩa vụ tôn trọng quyền tự do
tín ngưỡng, tôn giáo của người khác; không cản trở việc thực hiện quyền
và nghĩa vụ công dân; giữ gìn truyền thống, bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc
và tuân thủ pháp luật.
Đề nghị bỏ các cụm từ “không cản trở việc thực hiện quyền và
nghĩa vụ công dân” và “tuân thủ pháp luật”. Bất cứ ai
hoặc tổ chức nào cản trở việc thực hiện nghĩa vụ công dân hoặc vi phạm pháp luật
đều bị xử lý bằng pháp luật, điều đó là đương nhiên. Vì vậy quy định này không
phải là quy định đặc thù cho những người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo nên khi
đặt vào đây, một cách tế nhị, có thể bị hiểu lầm.
Tóm lại, đề nghị sửa toàn bộ Điều 4 như sau:
Điều 4. Quyền, nghĩa vụ của người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo
1. Người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo có quyền tự do biểu thị tôn giáo
hay tín ngưỡng qua sự giảng dạy, hành đạo, thờ phụng và nghi lễ, hoặc riêng
mình hoặc với người khác, công khai hoặc kín đáo, tại nơi công cộng hay tại nhà
riêng.
Quyền tự do biểu thị tín ngưỡng, tôn giáo có thể bị giới hạn bởi Luật này
hoặc các luật khác có liên quan với điều kiện khi sự giới hạn đó là cần thiết để
bảo vệ an toàn, trật tự công cộng, sức khỏe hoặc đạo đức xã hội, hoặc để bảo vệ
các quyền và tự do cơ bản của người khác.
2. Người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành hình phạt tù, người
đang chấp hành biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ
sở cai nghiện có quyền thực hành tín ngưỡng, tôn giáo mà mình tin theo, có quyền
sử dụng kinh sách, quyền được gặp đại diện đủ tư cách của tôn giáo đó để được
đáp ứng nhu cầu tôn giáo của mình.
3. Người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo là công dân Việt Nam có đầy đủ mọi
quyền công dân và có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ công dân.
4. Người có tín ngưỡng, tín đồ tôn giáo có nghĩa vụ tôn trọng quyền tự do
tín ngưỡng, tôn giáo của người khác; giữ gìn truyền thống, bản sắc văn hóa tốt
đẹp của dân tộc.
4. Điều 6, khoản 4
Dự thảo 5
Điều 6. Các hành vi bị
nghiêm cấm
4. Cản trở tổ chức, cá nhân thực hiện hoặc tham gia hoạt động
tín ngưỡng, tôn giáo hợp pháp.
Theo khoản 7 và 8 Điều 2, sinh hoạt tôn giáo và hoạt động tôn giáo là
khác nhau, ở khoản 4 Điều 6 này đã bỏ quên “sinh hoạt tôn giáo” là quyền tôn
giáo cần được bảo vệ. Vậy đề nghị bổ sung nội dung “sinh hoạt tôn giáo” vào khoản
4, Điều 6 này.
Điều 6. Các hành vi bị nghiêm cấm
4. Cản trở tổ chức, cá nhân thực hiện hoặc tham gia hoạt động
tín ngưỡng, sinh hoạt tôn giáo, hoạt động tôn giáo hợp pháp.
5. Điều 13, khoản 3, điểm c; Điều 14, khoản 5; Điều
24, khoản 3, điểm b; Điều 32, khoản 2 và Điều 34, khoản 2, điểm b
a. Điều 13, khoản 3, điểm c; Điều 14, khoản 5 và Điều
24, khoản 3, điểm b
Dự thảo 5
Điều 13. Đăng ký sinh hoạt tôn giáo
3. Điều kiện đăng ký sinh hoạt tôn giáo
c) Người đại diện là công dân Việt Nam, có năng lực hành vi dân
sự đầy đủ, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật.
Điều 14. Điều kiện để cấp đăng ký hoạt động tôn giáo
5. Có người đại diện là công dân Việt Nam, có năng lực hành vi dân sự đầy
đủ và nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật.
Điều 24. Việc tuyển sinh của cơ sở đào tạo tôn giáo
3. Điều kiện theo học tại cơ sở đào tạo tôn giáo
b) Nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật.
Mệnh đề “nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật” có nội hàm rất
rộng và nhiều khi mơ hồ. Một vi phạm nhỏ, ví dụ như không đội mũ bảo hiểm khi
tham gia giao thông bằng xe gắn máy, cũng có thể được xem như không nghiêm chỉnh
chấp hành pháp luật. Khi những lỗi như vậy được làm căn cứ để ngăn cản cấp đăng
ký hoạt động cho một tổ chức tôn giáo thì, theo khoản này, nó vẫn hợp pháp. Nếu
như vậy, quy định này là không thể chấp nhận được.
Vì vậy, đề nghị sửa khoản này cụ thể, rõ ràng hơn đó là những vi phạm thuộc
loại nào, ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm
trọng theo Bộ Luật Hình sự hay ít nhất là phải có quyết định xử lý vi phạm hành
chính có hiệu lực liên quan đến lĩnh vực tôn giáo. Vậy, đề nghị sửa điểm c, khoản
3, Điều 13 như sau:
Điều 13. Đăng ký sinh hoạt tôn giáo
3. Điều kiện đăng ký sinh hoạt tôn giáo
c) Người đại diện là công dân Việt Nam, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
và không có án tích về một tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hay đặc biệt
nghiêm trọng theo quy định của Bộ Luật Hình sự hoặc không có quyết định xử phạt
hành chính trong lĩnh vực tôn giáo đang có hiệu lực.
Đề nghị sửa tương tự với cùng lý do như trên đối với Điều 14, khoản 5 và
Điều 24, khoản 3, điểm b.
b. Điều 32, khoản 2
Dự thảo 5
Điều 32. Điều kiện phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử trong
tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc
2. Điều kiện đối với người được phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử,
suy cử:
a) Là công dân Việt Nam, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
b) Có tinh thần đoàn kết, hòa hợp dân tộc
c) Nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật
- Điểm b, khoản 2 Điều này quy định người được phong chức, phong phẩm...
phải “Có tinh thần đoàn kết, hòa hợp dân tộc” nhưng không đưa
ra tiêu chí cụ thể để đánh giá và thẩm quyền đánh giá tiêu chí này. Vì vậy, nó
mang tính mơ hồ, không rõ ràng.
Các tôn giáo có tiêu chí đánh giá một cách khắt khe cho các ứng cử viên
giữ chức vụ quan trọng trong tôn giáo đó. Khi hội đủ các điều kiện cần thiết
theo nội quy, hiến chương, giáo luật thì các tổ chức tôn giáo tiến hành hoạt động
trên. Việc đánh giá ứng cử viên là quyền tự quyết của tổ chức tôn giáo và tín đồ
của họ, nhà nước không nên can thiệp vào điều này với một khoản luật mơ hồ. Vậy
yêu cầu bỏ điểm b trong khoản luật này.
- Điểm c, khoản 2 điều này lặp lại một tiêu chí đánh giá rất rộng mà
chúng tôi vừa góp ý sửa đổi ở trên.
Vậy, yêu cầu sửa Điều 32, khoản 2 thành như sau:
Điều 32. Điều kiện phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử trong
tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc
2. Điều kiện đối với người được phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử,
suy cử:
a) Là công dân Việt Nam, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
b) Không có án tích về một tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hay đặc
biệt nghiêm trọng theo quy định của Bộ Luật Hình sự hoặc không có quyết định xử
phạt hành chính trong lĩnh vực tôn giáo đang có hiệu lực.
c. Điều 34, khoản 2, điểm b
Dự thảo 5
Điều 34. Phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử có yếu tố nước
ngoài
2. (...) Riêng người có quốc tịch nước ngoài đang hoạt động cho tổ chức
tôn giáo của Việt Nam khi được phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử
phải đáp ứng các điều kiện sau:
b) Tuân thủ pháp luật Việt Nam
Nội hàm của “Tuân thủ pháp luật Việt Nam” là quá rộng.
Tương tự như vừa góp ý ở trên, để nghị đưa ra những tiêu chuẩn đánh giá và thẩm
quyền đánh giá cụ thể để dễ dàng và chính xác khi áp dụng.
6. Điều 21, Điều 29 và Điều 30
a. Điều 21
Dự thảo 5
Điều 21. Chấp thuận thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn
giáo trực thuộc
1. Thẩm quyền:
a) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc chấp thuận thành lập, chia,
tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực thuộc có hoạt động trong một tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ương;
b) Cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở trung ương quyết định
việc chấp thuận thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực
thuộc có hoạt động ở nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
2. Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục chấp thuận việc thành lập,
chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực thuộc.
Thứ nhất: Điều 21 này quy định cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận
việc thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực thuộc khi
họ có đủ các điều kiện quy định tại Điều 20. Vì vậy đề nghị sửa từ “Chấp
thuận” trong điều luật thành “Thẩm quyền công nhận” để hợp lý hơn và
tránh cơ chế “xin – cho”.
Thứ hai: Thời hạn để cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết yêu cầu của
tổ chức tôn giáo là rất quan trọng. Mặc dù điều này có thể hiểu là đã bao hàm
trong khoản 2, giao cho Chính phủ quy định, nhưng vì nó quan trọng và thuộc quyền
lập pháp nên không được giao quyền này cho Chính phủ. Vậy nên thêm một khoản luật
quy định cụ thể thời hạn của mỗi cấp là bao nhiêu.
Chúng tôi đề nghị sửa điều luật này như sau:
Điều 21. Công nhận việc thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức
tôn giáo trực thuộc
1. Thẩm quyền:
a) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền ra quyết định công nhận việc
thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực thuộc có hoạt động
trong một tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
b) Cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở trung ương có thẩm
quyền ra quyết định công nhận việc thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ
chức tôn giáo trực thuộc có hoạt động ở nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc trung
ương.
2. Thời hạn
a) Cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại điểm a, khoản 1 điều này
ra quyết định công nhận thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn
giáo trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ quy định tại Điều
20 luật này. Trường hợp không công nhận, phải trả lời bằng văn bản trong đó nêu
rõ lý do không công nhận.
b) Cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại điểm b, khoản 1 điều này
ra quyết định công nhận thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn
giáo trong thời hạn 20 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ quy định tại Điều
20 luật này. Trường hợp không công nhận, phải trả lời bằng văn bản trong đó nêu
rõ lý do không công nhận.
3. Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục chấp thuận việc thành lập,
chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực thuộc.
b. Điều 29 và Điều 30
Hai điều này quy định tạm đình chỉ hoạt động tôn giáo, giải thể tổ chức
tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, tạm đình chỉ hoạt động đào tạo, giải thể
cơ sở đào tạo tôn giáo, nhưng trong nội dung không quy định thời hạn bị tạm
đình chỉ bao lâu, gia hạn như thế nào, hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ như thế
nào, bị tạm đình chỉ bao lâu thì bị ra quyết định đình chỉ. Tương tự như góp ý
cho Điều 21 ở trên, chúng tôi đề nghị đưa các quy định này vào luật một cách cụ
thể, không giao các trách nhiệm lập pháp này cho Chính phủ.
7. Điều 22, khoản 1, điểm d; Điều 23, khoản 1, điểm
c và Điều 26, khoản 1
Dự thảo 5
Điều 22. Thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo
1. Điều kiện thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo:
d) Có dự kiến cụ thể về chương trình, nội dung đào tạo trong đó môn học về
lịch sử Việt Nam và pháp luật Việt Nam là môn học chính khóa, số lượng, cơ cấu
đội ngũ giảng viên và người quản lý đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng và trình độ
đào tạo.
Quy định “môn học về lịch sử Việt Nam và pháp luật Việt Nam là
môn học chính khóa” trong chương trình đào tạo của cơ sở tôn giáo là một
quy định bất hợp lý.
Đây là các môn học chính trong hệ thống giáo dục quốc dân và trách nhiệm
dạy học các môn này thuộc hệ thống này. Với tư cách công dân, tín đồ đã nộp thuế
để Nhà nước duy trì hệ thống giáo dục quốc dân nên không thể đẩy nhiệm vụ sang
cho tổ chức tôn giáo.
Mặt khác, khoản 4, Điều 22 ghi rõ: “Cơ sở đào tạo tôn giáo không
thuộc hệ thống giáo dục quốc dân”. Khi buộc các cơ sở tôn giáo phải dạy
các môn học này là không phù hợp với chức năng của cơ sở đào tạo tôn giáo. Lý
do khác là những học viên của cơ sở đào tạo tôn giáo đã học các môn này trong
chương trình phổ thông, đại học vì thế không thể buộc họ học lại các môn này.
Vậy, đề nghị bỏ nội dung “môn học về lịch sử Việt Nam và pháp luật
Việt Nam là môn học chính khóa” trong điểm d, khoản 1, Điều 22; điểm
c, khoản 1, Điều 23 và khoản 1, Điều 26.
8. Điều 27, khoản 2
Dự thảo 5
Điều 27. Mở lớp bồi dưỡng về tôn giáo
2. Trình tự, thủ tục mở lớp bồi dưỡng về tôn giáo
a) Tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuôc mở lớp bồi dưỡngvề
tôn giáo gửi văn bản đề nghị đến cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn
giáo cấp tỉnh nơi mở lớp. Văn bản đề nghị nêu rõ tên lớp, địa điểm mở lớp, lý
do mở lớp, thời gian học, nội dung, chương trình, thành phần tham dự, danh sách
giảng viên.
b) Cơ quan chuyên môn về tín ngưỡng, tôn giáo cấp tỉnh có trách nhiệm trả
lời bằng văn bản trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản đề
nghị hợp lệ.
Hoạt động mở lớp bồi dưỡng về tôn giáo là hoạt động không thường xuyên
nhưng lại đa dạng và thông thường với quy mô nhỏ. Việc quy định thẩm quyền “chấp
nhận” thuộc về cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo cấp tỉnh là quá
mức. Điều này sẽ gây khó khăn lớn cho các tổ chức tôn giáo trực thuộc khi ở xa
trung tâm tỉnh lỵ. Vậy đề nghị chuyển quyền này cho cơ quan cấp huyện để thuận
tiện hơn cho tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc khi thực hiện quyền
này.
Mặt khác, hoạt động mở lớp bồi dưỡng về tôn giáo thuộc về quyền của tổ chức
tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, vì vậy không nên thiết lập cơ chế “đề
nghị - chấp thuận” (hình thức xin – cho) mà chỉ cần văn bản thông báo cho cơ
quan quản lý nhà nước có thẩm quyền là đủ.
Thời hạn trả lời của cơ quan nhà nước trong trường hợp này quy định 15
ngày làm việc là quá dài.
Vậy, góp ý sửa điều khoản này như sau:
Điều 27. Mở lớp bồi dưỡng về tôn giáo
2. Trình tự, thủ tục mở lớp bồi dưỡng về tôn giáo
a) Tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc mở lớp bồi dưỡngvề
tôn giáo gửi văn bản thông báo đến cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn
giáo cấp huyện nơi mở lớp. Văn bản thông báo nêu rõ tên lớp, địa điểm mở lớp,
lý do mở lớp, thời gian học, nội dung, chương trình, thành phần tham dự, danh
sách giảng viên.
b) Cơ quan chuyên môn về tín ngưỡng, tôn giáo cấp huyện có trách nhiệm trả
lời bằng văn bản trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản
thông báo hợp lệ.
9. Điều 30 và Điều 33
a. Điều 30
Điều luật này quy định thủ tục tiến hành hội nghị, đại hội của tổ chức
tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, quy định thẩm quyền, thời hiệu chấp thuận
của cơ quan nhà nước.
Việc tổ chức đại hội, hội nghị của tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực
thuộc đã có trong điều lệ, hiến chương khi đăng ký hoạt động tôn giáo (Điều
15), trong hồ sơ đề nghị công nhận tổ chức tôn giáo (Điều 19) và cơ quan nhà nước
có thẩm quyền đã biết những thông tin này. Ngoài ra, những hoạt động này nằm
trong quyền của tổ chức tôn giáo. Vì thế, ở đây không nên sử dụng cơ chế “Đề
nghị - cấp phép / từ chối” mà chỉ cần tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực
thuộc trước khi tiến hành hội nghị, đại hội, gửi thông báo đến cơ quan nhà nước
có thẩm quyền là đủ. Khi có lý do chính đáng như quy định tại khoản 3 điều này
thì cơ quan nhà nước mới ra quyết định tạm đình chỉ tổ chức hội nghị, đại hội.
Vậy, cần thay cụm từ “Văn bản đề nghị” trong Điều 30 này
bằng cụm từ “Bản thông báo” để tránh cơ chế “xin – cho”.
b. Điều 33
Điều này quy định việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận đăng ký
người được phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử của tổ chức tôn
giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc.
Để bảo đảm quyền hoạt động tôn giáo, tính độc lập của tổ chức tôn giáo, tổ
chức tôn giáo trực thuộc và tránh cơ chế “xin – cho”, yêu cầu đổi chế độ “đăng
ký – chấp thuận / từ chối” sang phương thức “thông báo”, nghĩa là thay các từ
“bản đăng ký” thành “bản thông báo”.
10. Điều 38
Dự thảo 5
Điều 38. Giảng đạo của chức sắc, chức việc, nhà tu hành
1. Chức sắc, chức việc, nhà tu hành được thực hiện lễ nghi tôn giáo trong
phạm vi phụ trách, được giảng đạo tại cơ sở tôn giáo; có trách nhiệm tuyên truyền,
hướng dẫn tín đồ thực hiện quyền, nghĩa vụ công dân và ý thức chấp hành pháp luật.
2. Chức sắc, chức việc, nhà tu hành giảng đạo ngoài cơ sở tôn giáo gửi hồ
sơ đến cơ quan chuyên môn về tín ngưỡng, tôn giáo cấp huyện nơi dự kiến giảng đạo.
Hồ sơ gồm:
a) Văn bản đề nghị, trong đó nêu rõ lý do thực hiện giảng đạo ngoài cơ sở
tôn giáo, nội dung, chương trình, thời gian, địa điểm thực hiện, người tổ chức,
thành phần tham dự;
b) Ý kiến bằng văn bản của tổ chức tôn giáo trực thuộc hoặc tổ chức tôn
giáo trực tiếp quản lý chức sắc, nhà tu hành.
3. Cơ quan chuyên môn về tín ngưỡng, tôn giáo cấp huyện có trách nhiệm
trình Ủy ban nhân dân cấp huyện về việc giảng đạo của chức sắc, chức việc, nhà
tu hành trong thời hạn 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm trả lời bằng văn bản trong thời
hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đề nghị của cơ quan chuyên môn về tín
ngưỡng, tôn giáo cấp huyện.
- Khoản 1 quy định chức sắc, chức việc, nhà tu hành “có trách nhiệm
tuyên truyền, hướng dẫn tín đồ thực hiện quyền, nghĩa vụ công dân và ý thức chấp
hành pháp luật”. Việc hướng dẫn người khác thực hiện quyền, nghĩa vụ công
dân cũng như ý thức chấp hành pháp luật là điều tốt. Tuy nhiên, khi luật đã quy
định “trách nhiệm” thì buộc chủ thể pháp luật đó phải thực hiện.
Chúng tôi cho rằng đã có sự nhầm lẫn về nhiệm vụ ở đây. Nhiệm vụ của chức sắc,
chức việc và nhà tu hành là hoạt động trong lĩnh vực tôn giáo của họ. Việc hướng
dẫn nói trên họ cần thực hiện với tư cách công dân Việt Nam và nên xem đây là một
khuyến khích, gợi ý chứ không nên gắn thành một trách nhiệm. Đề nghị bỏ mệnh đề
này.
- Khoản 2: Việc giảng đạo ngoài cơ sở tôn giáo có nhiều cấp độ và quy mô
khác nhau. Khoản 2 Điều này quy tất cả thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân cấp huyện
đã gây khó khăn đối với những hoạt động nhỏ lẻ tại địa phương. Vì vậy nên chia
quyền này cho cả Ủy ban nhân dân cấp xã để dễ dàng hơn trong hoạt động tôn
giáo.
- Khoản 3: Khoản này quy định thẩm quyền và thời hạn nhưng lại không có
căn cứ pháp lý để áp dụng trong trường hợp từ chối. Vậy, cần bổ sung điều này để
rõ ràng minh bạch khi áp dụng.
Vậy, đề nghị sửa Điều 38 thành như sau:
Điều 38. Giảng đạo của chức sắc, chức việc, nhà tu hành
1. Chức sắc, chức việc, nhà tu hành có quyền thực hiện lễ nghi tôn giáo
trong phạm vi phụ trách, giảng đạo tại cơ sở tôn giáo.
2. Chức sắc, chức việc, nhà tu hành dự kiến giảng đạo ngoài cơ sở tôn
giáo gửi hồ sơ đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nơi dự kiến giảng đạo quy định
tại khoản 3 Điều này.
Hồ sơ gồm:
a) Văn bản đề nghị, trong đó nêu rõ lý do thực hiện giảng đạo ngoài cơ sở
tôn giáo, nội dung, chương trình, thời gian, địa điểm thực hiện, người tổ chức,
thành phần tham dự;
b) Ý kiến bằng văn bản của tổ chức tôn giáo trực thuộc hoặc tổ chức tôn
giáo trực tiếp quản lý chức sắc, nhà tu hành.
3. Thẩm quyền
a) Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm trả lời bằng văn bản trong thời
hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ quy định tại khoản 2 điều này đối
với trường hợp hoạt động giảng đạo có phạm vi trong một xã. Trường hợp từ chối
phải nêu rõ lý do.
b) Cơ quan chuyên môn về tín ngưỡng, tôn giáo cấp huyện có trách nhiệm
trình Ủy ban nhân dân cấp huyện về việc giảng đạo của chức sắc, chức việc, nhà
tu hành đối với các trường hợp không thuộc quy định tại điểm a, khoản 3, Điều
này trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm trả lời bằng văn bản trong thời
hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đề nghị của cơ quan chuyên môn về tín
ngưỡng, tôn giáo cấp huyện.
4. Trường hợp vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã
hội, sức khỏe cộng đồng, cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại khoản 3 Điều
này quyết định tạm đình chỉ tổ chức giảng đạo ngoài cơ sở tôn giáo.
11. Điều 39
Dự thảo 5
Điều 39. Tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động tôn giáo của chức sắc, chức việc,
nhà tu hành
1. Chức sắc, chức việc, nhà tu hành bị tạm đình chỉ hoạt động tôn giáo
trong trường hợp hoạt động không đúng hiến chương, điều lệ, quy định của tổ chức
tôn giáo đã được Nhà nước công nhận.
2. Chức sắc, chức việc, nhà tu hành bị đình chỉ hoạt động tôn giáo khi vi
phạm quy định tại khoản 5 Điều 6 Luật này.
3. Cơ quan chuyên môn về tín ngưỡng, tôn giáo cấp tỉnh đối với các trường
hợp quy định tại khoản 2 Điều 33, cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn
giáo ở trung ương đối với các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 33, khoản 3
Điều 34 tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động tôn giáo của chức sắc, chức việc, nhà
tu hành khi vi phạm một trong các trường hợp quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều
này.
4. Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục tạm đình chỉ, đình chỉ
hoạt động tôn giáo của chức sắc, chức việc, nhà tu hành.
- Khoản 1: Thẩm quyền và trình độ chuyên môn để xác định chức sắc, chức
việc, nhà tu hành có vi phạm hiến chương, điều lệ, quy định của tổ chức tôn
giáo là thuộc về tổ chức tôn giáo đó. Việc vi phạm cũng có những cấp độ khác
nhau, có thể là cảnh cáo, tạm đình chỉ thi hành chức vụ, đình chỉ thi hành chức
vụ hay buộc ra khỏi tổ chức tôn giáo. Vì thế, chế tài trong khoản 1 này phải được
dành cho tổ chức tôn giáo xử lý. Sau khi xử lý, tổ chức tôn giáo thông báo cho
cơ quan Nhà nước có thẩm quyền biết để áp dụng trong lĩnh vực quản lý Nhà nước
về tôn giáo.
- Khoản 2: Vi phạm trong khoản này thuộc thẩm quyền xử lý của cơ quan Nhà
nước, tuy nhiên, nó sẽ có nhiều cấp độ vi phạm và sự nguy hiểm cho xã hội khác
nhau. Ở đây quy định tất cả mọi vi phạm đều bị đình chỉ (vĩnh viễn) là không thực
tế. Yêu cầu chia hình thức xử lý trong khoản 2 Điều này thành hai cấp độ: Tạm
đình chỉ và đình chỉ hoạt động tôn giáo.
- Khoản 3: Quy định thẩm quyền tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động tôn giáo
của cơ quan Nhà nước nhưng lại không quy định thời hạn. Đề nghị thêm thời hạn
vào trong Điều này, không giao quyền này cho Chính phủ (như trong khoản 4).
Vậy, đề nghị sửa Điều 39 thành như sau:
Điều 39. Tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động tôn giáo của chức sắc, chức việc,
nhà tu hành
1. Chức sắc, chức việc, nhà tu hành bị tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động
tôn giáo trong trường hợp hoạt động không đúng hiến chương, điều lệ, quy định của
tổ chức tôn giáo đã được Nhà nước công nhận hoặc vi phạm quy định tại khoản 5
Điều 6 Luật này.
2. Thẩm quyền
a) Tổ chức tôn giáo tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động tôn giáo của chức sắc,
chức việc, nhà tu hành trong trường hợp hoạt động không đúng hiến chương, điều
lệ, quy định của tổ chức tôn giáo;
Sau khi có quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động tôn giáo của chức
sắc, chức việc, nhà tu hành, tổ chức tôn giáo đó có trách nhiệm gửi thông báo bằng
văn bản đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
b) Cơ quan chuyên môn về tín ngưỡng, tôn giáo cấp tỉnh tạm đình chỉ, đình
chỉ hoạt động tôn giáo của chức sắc, chức việc, nhà tu hành vi phạm khoản 5 Điều
6 Luật này đối với các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 33 Luật này.
c) Cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở trung ương tạm đình
chỉ, đình chỉ hoạt động tôn giáo của chức sắc, chức việc, nhà tu hành vi phạm
khoản 5 Điều 6 Luật này đối với các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 33,
khoản 3 Điều 34 Luật này.
3. Thời hạn
a) Đối với trường hợp quy định tại điểm a, khoản 2 Điều này, thời hạn tạm
đình chỉ căn cứ theo hiến chương, điều lệ, quy định của tổ chức tôn giáo.
b) Đối với trường hợp quy định tại điểm b và điểm c khoản 2 Điều này, thời
hạn tạm đình chỉ không quá 90 ngày kể từ ngày ra quyết định tạm đình chỉ.
4. Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục tạm đình chỉ, đình chỉ
hoạt động tôn giáo của chức sắc, chức việc, nhà tu hành.
12. Điều 47
Dự thảo 5
Điều 47. Xuất bản phẩm liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo
Tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xuất bản sách kinh, ấn phẩm tín ngưỡng,
tôn giáo; sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu văn hóa phẩm tín ngưỡng, tôn
giáo, đồ dùng việc đạo theo quy định của pháp luật có liên quan.
Đây là một trong những quyền quan trọng trong lĩnh vực hoạt động tôn giáo
mà chúng tôi đã đề cập trong mục 2 (góp ý Điều 3) ở trên. Điều 47 này quy định
tổ chức, cá nhân có quyền tham gia hoạt động trong lĩnh vực này “theo
quy định của pháp luật có liên quan”. Tuy nhiên, khi tra cứu Luật Xuất
bản đang có hiệu lực hiện hành (Luật số 19/2012/QH13 ngày 20 tháng 11 năm
2012), chúng tôi nhận thấy:
Điều 4, Giải thích từ ngữ
4. Xuất bản phẩm là tác phẩm, tài liệu về chính trị, kinh tế, văn
hóa, xã hội, giáo dục và đào tạo, khoa học, công nghệ, văn học, nghệ thuật được
xuất bản thông qua nhà xuất bản hoặc cơ quan, tổ chức được cấp giấy phép xuất bản
bằng các ngôn ngữ khác nhau, bằng hình ảnh, âm thanh và được thể hiện dưới các
hình thức sau đây:
a) Sách in;
b) Sách chữ nổi;
c) Tranh, ảnh, bản đồ, áp-phích, tờ rời, tờ gấp;
d) Các loại lịch;
đ) Bản ghi âm, ghi hình có nội dung thay sách hoặc minh họa cho sách.
Điều 12. Đối tượng thành lập nhà xuất bản và loại hình tổ chức nhà xuất bản
1. Cơ quan, tổ chức sau đây được thành lập nhà xuất bản (sau đây gọi
chung là cơ quan chủ quản nhà xuất bản):
a) Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội ở
trung ương và cấp tỉnh;
b) Đơn vị sự nghiệp công lập ở trung ương, tổ chức chính trị - xã hội -
nghề nghiệp ở trung ương trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm và tài liệu khoa học, học
thuật.
Điều 36. Hoạt động phát hành xuất bản phẩm
1. Cơ sở phát hành xuất bản phẩm bao gồm doanh nghiệp, đơn vị sự
nghiệp công lập, hộ kinh doanh xuất bản phẩm (sau đây gọi chung là cơ sở phát
hành).
Nhà xuất bản được thành lập cơ sở phát hành xuất bản phẩm.
Như vậy, theo “pháp luật liên quan” thì:
- “Sách kinh, ấn phẩm tín ngưỡng, tôn giáo” không được
xem (hoặc không được quy định rõ) là xuất bản phẩm trong Luật Xuất bản (khoản
4, Điều 4, Luật Xuất bản).
- Tổ chức tôn giáo không được thành lập nhà xuất bản và hoạt động phát
hành ấn phẩm (Điều 12 và 36 Luật Xuất bản).
Để quyền được quy định trong Điều 47, Dự thảo 5 này có thể thực hiện trên
thực tế, trước tiên phải bảo đảm nó được thể hiện trong “pháp luật liên
quan” (ở đây là Luật Xuất bản). Vậy phải sửa đổi Luật Xuất bản cũng
như các luật khác liên quan để tổ chức tôn giáo có thể thực hiện quyền của
mình, nếu không thì nó sẽ mãi mãi chỉ nằm trên giấy!
13. Điều 48
Dự thảo 5
Điều 48. Hoạt động giáo dục, đào tạo, y tế, bảo trợ xã hội của tổ chức
tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc
1. Tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc được thực hiện các hoạt
động giáo dục, đào tạo, y tế, bảo trợ xã hội theo quy định của pháp luật có
liên quan.
2. Không truyền bá tôn giáo, tiến hành các nghi thức tôn giáo tại cơ sở
giáo dục, đào tạo, y tế và bảo trợ xã hội do tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo
trực thuộc thành lập, quản lý.
- Khoản 1: Tương tự như Điều 47 ở trên, khoản 1, Điều 48 này quy định quyền
hoạt động giáo dục, đào tạo, y tế, bảo trợ xã hội của tổ chức tôn giáo, tổ
chức tôn giáo trực thuộc “theo quy định của pháp luật liên quan”. Tra
cứu “pháp luật liên quan” ta thấy khoản 1, Điều 48, Luật Giáo
dục hiện hành (Số 38/2005/QH11, ngày 14 tháng 6 năm 2005) quy định như sau:
Điều 48. Nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân
1. Nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân được tổ chức theo các loại
hình sau đây:
a) Trường công lập do Nhà nước thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất,
bảo đảm kinh phí cho các nhiệm vụ chi thường xuyên;
b) Trường dân lập do cộng đồng dân cư ở cơ sở thành lập, đầu tư xây dựng
cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí hoạt động;
c) Trường tư thục do các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ
chức kinh tế hoặc cá nhân thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm
kinh phí hoạt động bằng vốn ngoài ngân sách nhà nước.
Như vậy, tổ chức tôn giáo không có quyền thành lập bất cứ trường nào, thuộc
loại hình nào.
Tương tự góp ý cho Điều 47 ở trên, chúng tôi yêu cầu sửa đổi Luật Giáo dục
và “pháp luật liên quan” để quyền của tổ chức tôn giáo, tổ chức
tôn giáo trực thuộc quy định tại Điều 48 này có thể thi hành trên thực tế.
- Khoản 2, Điều 48: “Không truyền bá tôn giáo, tiến hành các nghi
thức tôn giáo tại cơ sở giáo dục, đào tạo, y tế và bảo trợ xã hội do tổ chức
tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc thành lập, quản lý.”
Chúng tôi đã góp ý cho khoản luật này trong Dự thảo 4, nhưng đáng tiếc
trong Dự thảo 5 vẫn lặp lại. Chúng tôi có lý do chắc chắn và chính đáng để bảo
vệ luận cứ này. Căn cứ vào khoản 1 và 3, Điều 18, ICCPR thì quyền biểu thị tôn
giáo có thể công khai hoặc kín đáo, một mình hay với người khác, tại nhà riêng
hay nơi công cộng miễn là không bị luật giới hạn trong trường hợp cần thiết để
bảo vệ an toàn, trật tự công cộng, sức khỏe hoặc đạo đức xã hội hoặc để bảo vệ
các quyền và tự do cơ bản của người khác.
Vậy, không thể cấm “truyền bá tôn giáo, tiến hành nghi thức tôn
giáo”vì lý do nơi đó là “cơ sở giáo dục, đào tạo, y tế và bảo trợ
xã hội”.
Quy định tại khoản 2, Điều 48 này, một cách minh nhiên, đã vi phạm Điều
18, ICCPR, vậy chúng tôi yêu cầu bỏ khoản luật này.
14. Về đất của tổ chức tôn giáo
Nhiều điều khoản của Dự thảo 5 quy định liên quan đến đất của tổ chức tôn
giáo, cụ thể như sau:
Dự thảo 5:
Điều 13. Đăng ký sinh hoạt tôn giáo
3. Điều kiện để đăng ký sinh hoạt tôn giáo
b) Có địa điểm hợp pháp về nhà đất để sinh hoạt tôn giáo;
Điều 14. Điều kiện cấp đăng ký hoạt động tôn giáo
4. Có địa điểm hợp pháp về nhà đất để đặt trụ sở.
Điều 18. Điều kiện công nhận tổ chức tôn giáo
3. Có trụ sở, tổ chức và người đại diện hợp pháp.
Điều 20. Điều kiện thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn
giáo trực thuộc
2. Điều kiện thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo
trực thuộc:
d) Có địa điểm hợp pháp về nhà đất để đặt trụ sở;
Điều 22. Thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo
1. Điều kiện thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo:
c) Có cơ sở vật chất, thiết bị, tài chính bảo đảm cho việc đào tạo;
Điều 51. Hoạt động quyên góp của cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, tổ
chức tôn giáo trực thuộc
1. Cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc được tổ
chức quyên góp, nhận tài sản hiến, tặng, cho trên cơ sở tự nguyện của tổ chức,
cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân ngoài nước theo quy định của pháp luật.
Điều 52. Đất cơ sở tín ngưỡng, đất cơ sở tôn giáo
Việc quản lý và sử dụng đất cơ sở tín ngưỡng, đất cơ sở tôn giáo theo quy
định của pháp luật về đất đai.
Như vậy, nhà, đất gắn liền với những hoạt động chính yếu và quan trọng của
tổ chức tôn giáo. Là điều kiện để đăng ký sinh hoạt (Điều 13), đăng ký hoạt động
(Điều 14), để công nhận (Điều 18), thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ
chức tôn giáo (Điều 20), là điều kiện để thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo (Điều
22). Tóm lại, nếu không có nhà đất thì tổ chức tôn giáo không được công nhận,
không được sinh hoạt, hoạt động.
a. Điều 52
Điều 52, Dự thảo 5 ghi nhận việc quản lý và sử dụng đất cơ sở
tín ngưỡng, đất cơ sở tôn giáo “theo quy định của pháp luật về đất đai”.
Tuy nhiên, khi tra cứu các quy định của Luật Đất đai hiện hành (Luật số:
45/2013/QH13, ngày 29 tháng 11 năm 2013), ta thấy:
- Khoản 1, Điều 169 Luật Đất đai quy định tổ chức tôn giáo chỉ được nhận
quyền sử dụng đất thông qua 3 trường hợp:
1) Thông qua việc Nhà nước giao đất (điểm g).
2) Thông qua việc Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất đối với đất đang
được sử dụng ổn định (điểm i)
3) Theo kết quả hòa giải thành, quyết định, bản án hoặc quyết định thi
hành án trong vụ tranh chấp đất đai (điểm l)
- Khoản 1, Điều 191 Luật Đất đai quy định: cơ sở tôn giáo không được nhận
chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất đối với trường hợp mà pháp luật
không cho phép chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất.
- Điểm c, khoản 4, Điều 102 Luật Đất đai quy định:
“4. Cơ sở tôn giáo đang sử dụng đất được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất khi có đủ các điều kiện
sau đây:
c) Không phải là đất nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho sau ngày 01 tháng
7 năm 2004.”
Điều này có nghĩa là nếu đất của cơ sở tôn giáo là đất được tặng, cho sau
ngày 01 tháng 7 năm 2004 thì Nhà nước không công nhận đất này là đất của cơ sở
tôn giáo và không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
- Khoản 2, Điều 181 Luật Đất đai: Cơ sở tôn giáo không được chuyển đổi,
chuyển nhượng, cho thuê, tặng cho quyền sử dụng đất; không được thế chấp, góp vốn
bằng quyền sử dụng đất.
Tóm lại, để có địa điểm hợp pháp, nghĩa là phù hợp với quy định của Luật
Đất đai, thì cơ sở tôn giáo chỉ có 4 trường hợp:
1. Được Nhà nước giao đất
2. Đã có đất sử dụng ổn định từ trước và được Nhà nước công nhận
3. Là bên thắng trong vụ việc tranh chấp đất đai (nghĩa là đất đã tồn tại
từ trước)
4. Đã nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho của tổ chức, cá nhân nào đó trước
01/7/2004
Trong bốn trường hợp này, thì chỉ có trường hợp 1 là được giao đất mới
(nhưng điều này là quá khó trên thực tế!), 3 trường hợp còn lại chỉ là xác nhận
một thửa đất đã có từ trước.
Nếu một cơ sở tôn giáo mới lập tại một địa điểm thì chỉ có con đường duy
nhất là xin Nhà nước cấp đất. Nếu Nhà nước không cấp (vì nhiều lý do) thì không
đủ điều kiện để tổ chức tôn giáo đó tiến hành bất cứ một sinh hoạt, hoạt động
nào. Vậy quy định về quyền quản lý, sử dụng đất của cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo
tại Điều 52, Dự thảo 5 chẳng còn lại ý nghĩa bao nhiêu.
Rõ ràng, các quy định tại các Điều 13, 14, 18, 20, 22 kết hợp với Luật Đất
đai đã hạn chế một cách nghiêm trọng quyền sinh hoạt, hoạt động tôn giáo.
b. Điều 51
Dự thảo 5
Điều 51. Hoạt động quyên góp của cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, tổ
chức tôn giáo trực thuộc
1. Cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc được tổ
chức quyên góp, nhận tài sản hiến, tặng, cho trên cơ sở tự nguyện của tổ chức,
cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân ngoài nước theo quy định của pháp luật.
Điều 51 này quy định quyền được nhận tài sản quyên góp, dâng cúng, hiến tặng
của cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc.
Theo Điều 163 Bộ luật Dân sự (Luật số 33/2005/QH11, ngày 14 tháng 6 năm
2005), quyền tài sản cũng là một loại tài sản, cụ thể ở đây, quyền sử dụng đất
cũng là tài sản và tổ chức tôn giáo có quyền nhận nó từ cá nhân, tổ chức hiến tặng.
Tuy nhiên, theo các quy định của Luật Đất đai vừa trích dẫn trên đây, tổ chức
tôn giáo không được nhận quyền sử dụng đất qua việc nhận chuyển nhượng, hiến tặng,
dâng cúng kể từ thời điểm sau ngày 01 tháng 7 năm 2004; không được nhận thừa kế
quyền sử dụng đất trong mọi trường hợp.
Đối với các cơ sở tôn giáo đã có đất hợp pháp cũng không có quyền chuyển
đổi, chuyển nhượng, cho thuê, tặng cho quyền sử dụng đất; không được thế chấp,
góp vốn bằng quyền sử dụng đất. Điều này đã hạn chế hết sức to lớn các quyền
quy định tại Điều 51, Dự thảo 5.
Tóm lại, các Điều 51 và 52 của Dự thảo 5 có vẻ mở ra quyền sở hữu nhà,
quyền sử dụng đất cho tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, nhưng khi
quy chiếu đến pháp luật liên quan, chính các luật này đã đóng lại làm cho các
quyền quy định tại hai điều này rất khó thể hiện trên thực tế.
15. Tư cách pháp nhân của tổ chức tôn giáo, tổ chức
tôn giáo trực thuộc
Dự thảo 5 quy định nhiều quyền cho tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực
thuộc như hoạt động độc lập, có tài sản, có quyền tham gia vào lĩnh vực giáo dục,
đào tạo, y tế, từ thiện... Nhưng để có thể tham gia vào các quan hệ pháp luật một
cách đầy đủ, nghĩa là có thể độc lập thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình, tổ
chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc phải có tư cách pháp nhân.
Điều 84 và Điều 100 Bộ luật Dân sự (Luật số 33/2005/QH11, ngày 14 tháng 6
năm 2005) quy định về pháp nhân như sau:
Điều 84. Pháp nhân
Một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện sau đây:
1. Được thành lập hợp pháp;
2. Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ;
3. Có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm bằng
tài sản đó;
4. Nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập.
Điều 100. Các loại pháp nhân
1. Cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân.
2. Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội.
3. Tổ chức kinh tế.
4. Tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội
- nghề nghiệp.
5. Quỹ xã hội, quỹ từ thiện.
6. Tổ chức khác có đủ các điều kiện quy định tại Điều 84 của Bộ luật này.
Có thể nhận thấy tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc có đủ điều
kiện để được công nhận là pháp nhân (Điều 84) nhưng trong Điều 100, về các loại
pháp nhân, thì không được nói đến. Đây là một bất bình đẳng nghiêm trọng. Vậy cần
quy định rõ tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc khi có đủ điều kiện
thì có tư cách pháp nhân. Chỉ khi được công nhận quyền và nghĩa vụ một cách độc
lập và đầy đủ như vậy, tổ chức tôn giáo mới tự nhân danh mình để tham gia các
quan hệ pháp luật một cách bình đẳng, tự bảo vệ quyền lợi của mình và chịu
trách nhiệm một cách độc lập trước pháp luật. Một cách đặc biệt, những khó khăn
trong lĩnh vực đất đai nói ở trên, khi công nhận tổ chức tôn giáo có tư cách
pháp nhân, tổ chức tôn giáo có đủ quyền tham gia các giao dịch dân sự theo như
quy định của Bộ Luật Dân sự thì vấn đề sẽ được giải quyết.
16. Đề nghị giải pháp cho mục 20 và 21 ở trên
Chính sách hạn chế trong Luật Đất đai và sự đối xử bất bình đẳng khi
không công nhận tư cách pháp nhân của tổ chức tôn giáo trong Bộ Luật Dân sự cần
được sửa đổi, đó là điều kiện cần thiết. Khi xây dựng Luật tín ngưỡng, tôn giáo
cần dự liệu những vấn đề này để tạo tiền đề cho những sửa đổi trong các luật
liên quan nhằm đồng bộ hóa pháp luật.
Trong Dự thảo 5, ở Chương IV (Tổ chức tôn giáo), Mục I (Tổ chức tôn giáo,
tổ chức tôn giáo trực thuộc), sau các Điều 18, 19, 20 và 21 (Điều kiện, thủ tục,
thẩm quyền công nhận tổ chức tôn giáo, thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất
tổ chức tôn giáo trực thuộc) chúng tôi cho rằng cần phải có thêm một điều luật
quy định quyền và nghĩa vụ của tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc.
Vì điều tất yếu sau khi công nhận một tổ chức là tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn
giáo trực thuộc thì nó phải được hưởng những quyền lợi nào và có những nghĩa vụ
nào. Phải cho tổ chức tôn giáo đó thấy lợi ích mà họ có được khi tiến hành thủ
tục công nhận một tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc. Mặc dù điều
này đã được quy định ở Điều 5, nhưng về nội dung còn sơ sài và đặt quy định này
nơi Chương I (Những quy định chung) xem ra không đảm bảo sự thống nhất về nội
dung của điều luật này.
Vậy, đề nghị chuyển Điều 5 về sau Điều 21 và sửa đổi như sau:
Điều 21. Quyền và nghĩa vụ của tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực
thuộc
1. Tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc có quyền sinh hoạt tôn
giáo, hoạt động tôn giáo theo hiến chương, giáo luật, điều lệ, quy định của tổ
chức tôn giáo đó.
2. Có quyền và nghĩa vụ đầy đủ theo như quy định của Luật này.
3. Được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện do Bộ Luật Dân sự
quy định.
17. Bổ sung một số điều luật để cụ thể hóa một số
quyền khác của tổ chức tôn giáo
Như chúng tôi đã góp ý sửa đổi Điều 3 (Mục 2 ở trên), nội hàm của quyền tự
do tín ngưỡng, tôn giáo bao gồm cả quyền có các ngày nghỉ lễ, và quyền thành lập,
duy trì cơ chế thông tin (quyền báo chí). Đây là các quyền quan trọng không thể
thiếu. Trong Dự thảo 5 chưa đề cập đến các quyền này. Vậy, đề nghị thêm các điều
luật vào trong Chương VII, Dự thảo 5 để cụ thể hóa các điều nói trên.
18. Giữ lại khoản luật về quan hệ quốc tế như trong
Dự thảo 4
Điều 5 trong Dự thảo 4 quy định quan hệ quốc tế của Nhà nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam có liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo. Đặc biệt trong
khoản 2 quy định việc ưu tiên thực hiện các điều ước quốc tế mà Việt Nam là
thành viên. Đây là một điều luật quan trọng và đúng với quy tắc xây dựng, thực
thi pháp luật nhưng Dự thảo 5 lại bỏ mất điều luật này. Vậy, đề nghị đưa Điều 5
của Dự thảo 4 trở lại trong Dự thảo Luật tín ngưỡng, tôn giáo.
***
Cuối cùng, xin được lưu ý rằng, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo là quyền
tự thân của con người. Con người khi sinh ra đã đương nhiên có quyền đó chứ
không phải là ân huệ được ban phát hay cho phép từ bất kỳ tổ chức, cá nhân nào.
Mọi vi phạm đến quyền tự do tôn giáo là xúc phạm đến con người và quyền thiêng
liêng tối thượng của con người. Vậy, mục đích trước nhất của việc ban hành Luật
Tín ngưỡng, tôn giáo là để đảm bảo quyền tín ngưỡng, tôn giáo. Luật này phải thể
hiện được vai trò Nhà nước trong việc bảo vệ quyền tự do dân chủ, tạo hành lang
pháp lý an toàn để quyền tín ngưỡng, tôn giáo của con người được thể hiện trên
thực tế cuộc sống mà không bị tổ chức, cá nhân nào xâm phạm. Việc quản lý Nhà
nước trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo cũng nhằm đến mục đích vừa nêu trên.
Tuy nhiên, khi đọc Dự thảo 5, chúng tôi có thể nhận thấy mục tiêu trên
chưa được đặt lên hàng đầu, mà chỉ nhấn mạnh đến quản lý Nhà nước trong lĩnh vực
tôn giáo, thậm chí nhiều chỗ khoanh vùng tôn giáo bằng cơ chế “xin – cho”, nhìn
tôn giáo dưới khía cạnh nghi ngại, đặt tôn giáo vào các khung pháp lý chật hẹp
bằng cách lợi dụng sự hạn chế của các luật liên quan. Trong khi đó Dự thảo 5
chưa chú trọng đến quy định trách nhiệm, chế tài cho các cơ quan, tổ chức, cá
nhân ở bên ngoài tôn giáo có hành vi xâm phạm đến quyền tôn giáo.
Vậy, đề nghị xem lại mục đích của luật này cũng như xét lại cách nhìn nhận
về nhân quyền, về quyền tín ngưỡng, tôn giáo một cách đúng đắn, trên cơ sở đó mới
mong xây dựng một luật phù hợp với chuẩn mực được.
Trên đây là những góp ý đầy thiện chí của chúng tôi với mong muốn có một
văn bản Luật tín ngưỡng, tôn giáo phù hợp với Hiến pháp, đồng nhất với chuẩn mực
Quốc tế, tiến bộ, đảm bảo nhân quyền để tạo điều kiện cho đất nước, con người
Việt Nam được phát triển. Ước mong Ban soạn thảo và những cá nhân, cơ quan liên
quan lắng nghe một cách nghiêm túc và có những đáp ứng phù hợp.
Chân thành cảm ơn!
TÒA GIÁM MỤC GIÁO PHẬN VINH
Nơi nhận:
- Như trên;
- Đức Hồng y GB. Phạm Minh Mẫn;
- Đức Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn;
- Đức Giám mục Chủ tịch HĐGM Việt Nam;
- Đức Giám mục Tổng thư ký HĐGM Việt Nam;
- Linh mục Chánh văn phòng HĐGM Việt Nam;
- Tòa Giám mục của các giáo phận;
- Lưu VP.
