4231.
Facebook, mạng xã hội và đời sống chính trị
Posted by adminbasam on
01/07/2015
30-06-2015
Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son nói những người dùng Facebook để
“nói xấu Đảng, nhà nước thì cần phải nghiêm trị”
Chủ đề “bảo vệ lợi ích quốc gia trên mạng”, một trong bảy
nhóm vấn đề chính trong Dự luật An toàn thông tin được thảo luận tại kỳ họp
Quốc hội Việt Nam lần này, càng trở nên nóng khi Bộ trưởng Truyền thông và
Thông tin Nguyễn Bắc Son mới đây tuyên bố phải ‘nghiêm trị’ đối với việc sử
dụng Facebook để “nói xấu Đảng, nhà nước”.
Trong lúc thừa nhận rất khó áp dụng các biện pháp chế tài
đối với hoạt động trên Facebook, Bộ trưởng Son khẳng định giới chức vẫn đang
“tìm cách giải quyết” bởi “nếu đăng thông tin bôi xấu người khác thì quyền tự
do của anh lại vi phạm pháp luật, vi phạm quyền tự do của người khác”.
Facebook là mạng xã hội được ưa chuộng tại Việt Nam, với
tổng số người dùng hàng tháng lên đến 30 triệu người, theo số liệu được đưa
ra gần đây.
Phản ứng ngay lập tức của Nguyễn Tiến Trung, một cựu tù
nhân chính trị ở TP. HCM, là: “Tôi và cộng đồng mạng thấy bất bình về câu nói
của Bộ trưởng Son. Cộng đồng mạng phản đối chuyện này.”
Theo Tiến Trung, “cần phân biệt giữa ‘nói xấu, bôi nhọ’ với
việc nói ra sự thật. Nếu người dân nói ra sự thật và sự thật đó đúng là xấu
xa thì chúng ta không thể nói rằng đó là họ nói xấu được. Đó là họ nói thật.”
“Không thể cấm dân phê phán chính phủ. Chính phủ là do dân
bầu ra, thậm chí dân có quyền phế truất, thay đổi chính phủ thông qua lá phiếu
của mình. Bản thân tôi khi ở trong quân đội thì suốt ngày phải phê bình và tự
phê bình. Vậy khi người dân phê bình Đảng Cộng sản thì không thể quy chụp là
họ nói xấu Đảng được.”
Ông Đinh Đức Hoàng, một chuyên gia về truyền thông xã hội
ở Việt Nam, cũng cho rằng tuyên bố của ông Son là không cần thiết. “Các hoạt
động xâm phạm lợi ích của Đảng và Nhà nước trước nay vẫn đang được điều chỉnh
bởi các điều 258 và điều 88 Bộ luật Hình sự.”
“Việc điều chỉnh này trên bất kỳ môi trường nào, dù là
Facebook hay báo chí chính thống cũng không có gì khác nhau.”
Sự
kiểm soát của nhà nước
Giới chức cho rằng việc các trang mạng như Facebook đặt
máy chủ ở nước ngoài khiến công tác kiểm soát thông tin trở nên khó khăn. Đó là
một trong những lý do khiến chính phủ quy định các nhà cung cấp dịch vụ phải
đặt ít nhất là một máy chủ ở Việt Nam để “dễ dàng giải quyết những vấn đề
phát sinh”, theo lời Bộ trưởng Son.
Nguyễn Tiến Trung nêu quan điểm “chính quyền không thể làm
cảnh sát mạng được”.
Giải pháp thích hợp nên là “những người cảm thấy bị xúc phạm
hãy tự đưa đơn lên tòa yêu cầu phân xử, thay vì chính quyền phải đi theo dõi
từng tài khoản Facebook xem có ai nói xấu ai, rồi bắt bớ đàn áp”, tuy Tiến
Trung nói anh thấy việc nhà nước có kiểm soát ở chừng mực nhất định là điều
hợp lý.
Ông Đinh Đức Hoàng thì cho rằng trong lĩnh vực kiểm soát
thông tin và chống tình trạng bôi nhọ, nói xấu, giới chức cần bảo vệ quyền lợi
các công dân như nhau.
“Gần đây trên mạng xã hội xuất hiện nhiều loại thông tin
mang tính công kích cá nhân hoặc tung hoang tin về vấn đề sức khỏe, thậm chí
cả về sự sống hay cái chết của một số cá nhân. Tôi cho rằng đó là vấn đề cần
có sự quản lý của nhà nước, không phân biệt đó là thông tin nhắm vào lãnh đạo
Đảng và nhà nước hay nhắm vào người bình thường.”
Sự kiểm soát quá chặt chẽ là điều không chỉ không phù hợp
với xu thế phát triển xã hội, mà còn là không khả thi, theo đánh giá của ông
Hoàng.
“Việc đặt trang chủ ở bất kỳ đâu trên thế giới là xu hướng
tất yếu, không thể tạo ra một biên giới cứng nhắc về lãnh thổ trong lĩnh vực
này được. Ở Việt Nam, có một giai đoạn người dùng khó vào Facebook và người
ta giải thích đó là do lỗi kỹ thuật,” ông Hoàng nói.
“Tôi cho rằng ở Việt Nam, việc mọi người gặp khó khăn khi
vào một trang nào đó không phải là do biện pháp quản lý của nhà nước. Bởi
một khi Facebook còn hoạt động, Google còn hoạt động thì việc chặn một
vài trang web sẽ là không có ý nghĩa–thông tin vẫn lây lan trên internet mà
hoàn toàn không thể kiểm soát được, trừ phi đóng cửa hoàn toàn như Trung Quốc.”
“Tôi tin rằng để hạn chế tự do trên internet thì giới chức
sẽ có nhiều cách. Chúng ta từng chứng kiến mô hình Trung Quốc, nơi họ áp dụng
chính sách rất thẳng thắn, mạnh tay. Nếu muốn thì [giới chức Việt Nam] đã áp
dụng mô hình như thế, giống như Trung Quốc cấm Facebook và Google hoạt động
vậy. Chính phủ Việt Nam đã không chọn phương thức này,” ông Hoàng nói thêm.
Vai
trò của truyền thông xã hội tại Việt Nam
Tuy nhiên, theo ông Hoàng thì truyền thông xã hội chưa thực
sự đóng vai trò quan trọng vào đời sống chính trị ở Việt Nam.
Ông nói: “Cho đến giờ, truyền thông xã hội chưa phát huy
tốt hiệu quả trong hoạt động phản biện hay tham gia vào đời sống chính sách
của Việt Nam. Các hoạt động phản biện mới chỉ diễn ra một cách nhỏ lẻ.
Việc này cần có thêm thời gian mới có thể thấy tác động của truyền thông xã
hội lên đời sống chính trị Việt Nam.”
Nguyễn Tiến Trung: “Nếu như có chuyện đàn áp bắt bớ xảy ra
thì những người như chúng tôi, vốn đã nói thẳng, nói thật từ lâu nay rồi, sẽ
phải đi tù trước tiên chứ không thể đến lượt họ. Việc đàn áp diện rộng hàng
ngàn, thậm chí hàng chục ngàn người trên mạng xã hội sẽ không thể xảy ra như
trước kia được nữa.”
Về vấn đề này, cựu tù nhân Nguyễn Tiến Trung cho rằng nhiều
người dân vẫn có tâm lý e dè, không dám bày tỏ chính kiến trên mạng xã hội là
bởi “Đảng Cộng sản từ trước tới nay thường đàn áp những người lên tiếng phản
kháng nhà cầm quyền”.
Tuy nhiên, Tiến Trung nhận xét rằng ngày càng có nhiều
người nhận thức được “quyền làm chủ” của mình. “Họ không sợ hãi và dám công
khai lên tiếng phê phán chính quyền. Đó là điều đáng mừng bởi nó thể hiện là
người dân đã ý thức mạnh mẽ về dân chủ, chính quyền không thể tiếp tục quản lý
xã hội theo cách thức cũ được nữa,” Tiến Trung nói.
Với những kinh nghiệm từng trải qua, Tiến Trung cho rằng
những ai đang còn ngần ngại “hãy cứ nói thẳng, nói thật những gì họ nghĩ”.
“Họ cần hiểu rằng chúng ta, những người dân bình thường,
chính là những người làm chủ đất nước. Những gì chúng ta nói ra là để góp phần
làm đất nước tươi đẹp hơn, không có gì sai trái hay vi phạm pháp luật. Họ
không cần phải lo lắng.”
“Nếu như có chuyện đàn áp bắt bớ xảy ra thì những người như
chúng tôi, vốn đã nói thẳng, nói thật từ lâu nay rồi, sẽ phải đi tù trước tiên
chứ không thể đến lượt họ. Việc đàn áp diện rộng hàng ngàn, thậm chí hàng
chục ngàn người trên mạng xã hội sẽ không thể xảy ra như trước kia được nữa.”
“Tuy nhiên, chúng ta có quyền bày tỏ chính kiến của mình
trên Facebook hay các mạng xã hội khác, nhưng chúng ta không nên nói chuyện
cực đoan, thù hận hay kích động bạo lực. Khi phê phán bất kỳ vấn đề gì, chúng
ta cũng nên đề ra giải pháp để giới chức và Đảng Cộng sản thấy rằng chúng ta
là những người đàng hoàng, biết nói chuyện phải trái chứ không phải chỉ đả
phá, chống đối,” Tiến Trung nhấn mạnh.