Luật nhân quyền Magnitsky mở rộng ảnh hưởng ra sao tới Việt
Nam?
Gần một tháng trước khi
hết nhiệm kỳ, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã ký ban hành hai đạo luật về
nhân quyền và tôn giáo được tin là sẽ ảnh hưởng đến giới lãnh đạo cộng sản Việt
Nam. Tuy nhiên, một trang mạng không chính thức của Việt Nam cho rằng đây chỉ
là hành động “muốn níu kéo thêm những ngày tháng huy hoàng” của ông Obama, và
rằng đạo luật áp dụng hình phạt đối với các cá nhân vi phạm nhân quyền sẽ biến
thành “giấy vụn” sau khi tân Tổng thống Mỹ Donald Trump lên nhậm chức.
Dự luật Magnitsky đã được Quốc hội Hoa Kỳ đưa vào
trong Luật Chuẩn chi Ngân sách Quốc phòng năm 2017.
Tổng thống Mỹ Barack Obama
hôm thứ Sáu 23/12 đã ký thành luật dự luật S. 2943 tức Đạo luật Nhân quyền Toàn
cầu Magnitsky (Global Magnitsky Human Rights Accountability Act) áp dụng các
biện pháp chế tài trên toàn thế giới và cho phép áp đặt lệnh trừng phạt chống
lại tất cả những cá nhân đã tham gia các hoạt động tham nhũng và vi phạm nhân
quyền, kể cả các quan chức Việt Nam.
Đây là
các biện pháp trừng phạt đối với những cá nhân bị chính phủ Mỹ coi là tham gia
các hoạt động tham nhũng hay vi phạm nhân quyền, dự luật này trước đó đã được
Quốc hội Hoa Kỳ đưa vào trong Luật Chuẩn chi Ngân sách Quốc phòng năm 2017.
Theo đạo luật Magnitsky, những cá nhân đàn áp nhân quyền trầm trọng sẽ bị cấm
nhập cảnh Hoa Kỳ và tài sản sẽ bị đóng băng ở Hoa Kỳ.
Tiến
sĩ Nguyễn Đình Thắng, Tổng Giám đốc kiêm Chủ tịch Ủy ban Cứu trợ Người Vượt
biển (BPSOS) nói với VOA Việt ngữ hôm 15/12 rằng sẽ là một sự “lúng túng về
ngoại giao khi các giới chức lãnh đạo Việt Nam nằm trong danh sách chế tài,
không qua Mỹ được trong các chuyến công vụ.”
Trên
trang mạng Mạch Sống, Tiến sĩ Thắng nói việc mở rộng luật Magnitsky là một
thắng lợi lớn cho phong trào đấu tranh nhân quyền và dân chủ trên toàn thế giới
và đặc biệt liên quan tới Việt Nam. Ông nói “tới đây, chúng ta cần đưa các thủ
phạm đàn áp nhân quyền ở Việt Nam vào tầm ngắm của các biện pháp trừng phạt
này”. Đối tượng bị trừng phạt bao gồm các giới chức chính quyền nào vi phạm
nhân quyền một cách trầm trọng và các cộng sự viên của họ.
Khi
soạn luật trừng phạt, các nhà làm luật Hoa Kỳ biết rằng các giới chức chính
quyền trong các chế độ độc tài cũng thường là những tay tham nhũng lớn; để giấu
của, họ đã chuyển tài sản sang Hoa Kỳ và một số quốc gia dân chủ với nền kinh
tế phát triển và ổn định.
Thủ phạm đàn áp nhân quyền tại Việt Nam
có thể bị Mỹ chế tài
0:01:50
0:00:00/0:01:50
▶
Đường
dẫn trực tiếp
Nếu bị
xếp vào danh sách vi phạm nhân quyền nghiêm trọng, các cá nhân, quan chức ở các
nước, kể cả Việt Nam, có thể bị Hoa Kỳ hạn chế nhập cảnh hoặc đóng băng tài
sản. Đạo luật Magnitsky cũng áp dụng cho các cá nhân bị kết tội tham nhũng,
biển thủ và một số tội danh khác.
Hôm
16/12, Tổng thống Obama cũng ký ban hành luật Tự do Tôn giáo Quốc tế, tức H.R.
1150, theo đó mọi hành động vi phạm sẽ được báo cáo trực tiếp đến Ngoại trưởng
Mỹ, và cập nhật “Danh sách cần theo dõi đặc biệt” đối với các quốc gia vi
phạm tự do tôn giáo.
Theo
Tiến sĩ Thắng, dựa trên 2 đạo luật mới ban hành S. 2943 và H.R. 1150, Hoa Kỳ sẽ
áp dụng những biện pháp trừng phạt như: cấm nhập cảnh và đóng băng tài sản của
các cá nhân đàn áp nhân quyền nghiêm trọng, hay can dự vào việc cưỡng đoạt tài
sản của dân, hoặc dính líu đến các vụ tham nhũng lớn.
Trong
trường hợp vi phạm quyền tự do tôn giáo, thân nhân trực hệ của các cá nhân liên
hệ cũng bị cấm nhập cảnh, nếu đang ở Hoa Kỳ thì bị trục xuất; các tổ chức ngoài
chính phủ can dự vào các hoạt động đàn áp bị chỉ định là “thực thể cần quan tâm
đặc biệt”, cùng danh sách với các tổ chức khủng bố ở Trung Đông.
Nếu
đàn áp tự do tôn giáo mang tính cách nghiêm trọng và phổ biến thì cả chế độ sẽ
bị đưa vào “danh sách cần theo dõi đặc biệt”, sau 2 năm không cải thiện thì tự
động rơi xuống danh sách “quốc gia phải quan tâm đặc biệt” (CPC) và phải đối
mặt với một hay nhiều biện pháp chế tài tập thể.
Với
những biện pháp trừng phạt này, các cơ quan thuộc ngành lập pháp và hành pháp
Hoa Kỳ có thế “chủ động” đưa Việt Nam vào “tầm ngắm” và buộc các quan chức đàn
áp nhân quyền “phải đối mặt với các hệ luỵ ngoài tầm kiểm soát của họ.”
Khi áp
dụng các biện pháp trừng phạt này, các quan chức và cá nhân vi phạm nhân quyền
sẽ bị đưa vào danh sách “đen” của Văn phòng Dân chủ - Nhân quyền và Lao động
thuộc Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ (DRL).
Giới
hoạt động nhân quyền Việt Nam ở trong nước cũng như hải ngoại xem đây là một
thành công lớn cho công cuộc cổ súy dân chủ-nhân quyền tại các nước lâu nay bị
chỉ trích vi phạm nhân quyền, như Việt Nam. Luật sư nhân quyền Lê Công Định
viết trên Facebook cá nhân: “Đây là việc làm có ý nghĩa trước khi rời nhiệm sở
của Tổng thống Obama. Rất cám ơn ông!”
Chính quyền Hà Nội chưa lên tiếng chính thức về việc
này. Tuy nhiên, trang Tiếng Nói Trẻ - một diễn dàn chuyên bênh vực nhà nước
Việt Nam chỉ trích “luật nhân quyền Magnitsky là đòn gió.” Trang này cho rằng
luật Magnitsky là không khả thi và cần một khoản ngân sách lớn để thực hiện.
Trang mạng này dự báo một khi ông Donald Trump lên nhậm chức thì luật Magnitsky
“chắc chắn sẽ chỉ còn lại một đống giấy vụn.”
