Posted by adminbasam on 22/02/2017
BĐLB VOA. LS Hà Huy Sơn, 21-2-2017.
Công ty Formosa có trụ sở ở thị xã Kỳ Anh, tỉnh
Hà Tĩnh, gây ra thảm họa môi trường biển miền Trung, Việt Nam, vào tháng
4/2016, làm thiệt hại trực tiếp, vô cùng to lớn và lâu dài về vật chất, tinh
thần cho người dân ở một số tỉnh miền Trung.
Người đân đi kiện
Formosa. Ảnh: internet
Theo quy định của Điều 4, Bộ luật tố tụng dân
sự 2015 thì người dân có quyền khởi kiện Công ty Formosa ra Tòa án để đòi bồi
thường thiệt hại.
“Điều 4. Quyền yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp
1. Cơ quan, tổ chức, cá nhân do Bộ luật này quy
định có quyền khởi kiện vụ án dân sự, yêu cầu giải quyết việc dân sự tại Tòa án
có thẩm quyền để yêu cầu Tòa án bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền
công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của mình hoặc
của người khác.
2. Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc
dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng.
Vụ việc dân sự chưa có điều luật để áp dụng là
vụ việc dân sự thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật dân sự nhưng tại thời
điểm vụ việc dân sự đó phát sinh và cơ quan, tổ chức, cá nhân yêu cầu Tòa án
giải quyết chưa có điều luật để áp dụng.
Việc giải quyết vụ việc dân sự quy định tại
khoản này được thực hiện theo các nguyên tắc do Bộ luật dân sự và Bộ luật này
quy định.”
Căn cứ vào pháp luật, khoảng cuối tháng 9 năm
2016, người dân ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, đã nộp 506 đơn khởi kiện Công
ty Formosa ra Tòa án thị xã Kỳ Anh để yêu cầu Tòa án giải quyết, nhưng sau đó
ngày 5/10/2016, Tòa án trả lại đơn với lý do: Ngày 29/9/2016, Thủ tướng Chính
phủ ra Quyết định số 1880/QĐ-TTg, trong đó không xác định tỉnh Nghệ An nằm
trong diện bị thiệt hại môi trường biển. Đây là một quyết định hành chính không
đúng với thực tế và can thiệp trái pháp luật vào quan hệ dân sự. Tiếp theo,
ngày 14/2/2017, hàng trăm người dân Giáo xứ Song Ngọc, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh
Nghệ An, lại đi đến Tòa án thị xã Kỳ Anh để nộp đơn khởi kiện Công ty Formosa
thì bị Công an dùng vũ lực ngăn chặn. Hành vi này, trách nhiệm cuối cùng là
thuộc về Thủ tướng, người đứng đầu Chính phủ. Trong khi Điều 96, Hiến pháp năm
2013, quy định Chính phủ có trách nhiệm tổ chức thi hành luật, bao hàm việc
phải bảo đảm quyền khởi kiện hợp pháp của người dân.
“Điều 96. Chính phủ có những
nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết
của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết
định của Chủ tịch nước.”
Như trên đã nêu, quyết định hành chính, hành vi
hành chính của Thủ tướng có thể bị kiện ra Tòa án nhưng Luật tố tụng hành chính
2015, quy định Tòa án chỉ có thẩm quyền thụ lý vụ án cao nhất là đến cấp bộ.
“Điều 32. Thẩm quyền của Tòa án cấp tỉnh
Tòa án cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm
những khiếu kiện sau đây:
1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi
hành chính của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ
tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Kiểm toán nhà nước, Tòa án nhân dân tối cao,
Viện kiểm sát nhân dân tối cao và quyết định hành chính, hành vi hành chính của
người có thẩm quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm
việc hoặc trụ sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án; trường hợp
người khởi kiện không có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên lãnh thổ
Việt Nam thì thẩm quyền giải quyết thuộc Tòa án nơi cơ quan, người có thẩm
quyền ra quyết định hành chính, có hành vi hành chính.”
Như vậy, hệ thống pháp luật hiện hành không bảo
vệ được quyền khởi kiện hợp pháp của người dân.
