Kế hoạch
dân chủ hoá đất nước trong 5 năm tới và xây nền để phát triển đất
nước 100 năm sau
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 30 tháng 11, 2015
(Ghi chú: Bài này thuộc
loạt bài “10 năm dân chủ hoá Việt Nam”:http://www.machsongmedia.com/chinhtri/vandechinhsach/1009-pho-bien-ke-hoach-5-va-100.html)
Con đường dân chủ hoá
đất nước bắt đầu từ mỗi chúng ta
“Nhiều con lạch nhỏ
đổ vào giòng sông lớn” là công thức để đoàn kết
Xây dựng dân chủ đòi
hỏi thái độ công khai, tinh thần vô tư và tầm nhìn chiến lược
LTS: Dưới đây là nội
dung tổng hợp 2 buổi nói chuyện của Ts. Nguyễn Đình Thắng trong ngày
7 tháng 11, 2015 ở Vancouver, Canada.
Thưa Quý Cô Chú Bác và Quý Anh Chị,
Xin cảm ơn anh Mai Phú
Hưng và Cộng Đồng Người Việt Vùng Greater Vancouver cũng như các thiện
nguyện viên đã đứng ra tổ chức buổi nói chuyện ngày hôm nay với đề
tài: Chúng ta có thể làm gì để xây nền dân chủ vững bền cho Việt
Nam?
Xin cảm ơn quý vị đến tham dự
vào một buổi chiều Thu của vùng Bắc Mỹ.
Tôi rất vui khi gặp
lại một số khuôn mặt quen từ những lần đến Vancouver trước đây. Lần đầu tiên tôi đến thành phố biển
hiền hoà này là vào đầu thập niên 1990, trên hành trình vận động quốc tế để cứu đồng bào thuyền
nhân trước viễn cảnh cưỡng bức hồi hương. Sau đó tôi ghé về đây đôi
lần nữa.
Tôi vừa gặp chị đây,
tuy chưa quen nhưng lại là chỗ thâm tình với những người bạn thân của
tôi từ tấm bé. Trái đất đã nhỏ lại khi người Việt chúng ta bung ra
khắp thế giới.
Và tôi rất hân hạnh
gặp thêm nhiều quý vị đồng hương cùng tấm lòng son sắt với quê hương
và dân tộc. Tuy chưa quen biết nhưng không xa lạ vì chúng ta cùng là
con của Mẹ Việt Nam.
Vừa rồi, trước khi
bắt đầu, tôi xin quý vị chia sẻ những điều thao thức và ưu tư. Một
bác lo rằng chế độ độc tài ở Việt Nam ngày càng mạnh, càng đàn áp
dữ dội các người đấu tranh cho dân chủ. Một bác khác nhắc nhở rằng
thế cuộc đang thay đổi rất nhanh, liệu chúng ta có vận dụng được
những cơ hội mới để thay đổi đất nước? Chị ngồi ở góc kia -- chúng
ta đã gặp nhau trước đây -- ưu tư rằng cộng đồng người Việt “nát như
tương” mà cụ thể là ở ngay Vancouver này. Liên quan đến đề tài này,
có bác thắc mắc rằng dù biết đoàn kết để tạo sức mạnh, nhưng sao
vẫn không thực hiện được? Và một bác lớn tuổi ước muốn là làm sao
cho chế độ độc tài cộng sản sớm ra đi để còn nhìn thấy quê hương
tươi sáng.
Tôi sẽ tuần tự trả
lời những ưu tư và thắc mắc này khi trình bày Kế Hoạch 5 & 100,
tên gọi tắt cho kế hoạch 5 năm để dân chủ hoá Việt Nam và rồi phát
triển đất nước 100 năm sau. Quý vị sẽ thấy rằng mỗi chúng ta đều
có thể góp phần nhỏ của mình vào đại cuộc ấy của dân tộc.
Ông Mai Phú Hưng đại
diên ban tổ chức khai mạc buổi nói chuyện, Vancouver, Canada, 7/11/2015
(ảnh Hồ Thanh Hào)
Cơ hội cho dân chủ
Dân chủ hay độc tài
là thể hiện ra ngoài của mối tương quan về thế và lực giữa người
dân và chính quyền. Dân chủ là trạng thái khi người dân có đủ thế
và lực để quyết định thể chế, chọn thành phần điều hành quốc gia
và kiểm soát hoạt động của chính quyền. Đúng như một bác vừa
nhận định, hiện nay chính quyền mạnh hơn người dân rất nhiều về cả
thế lẫn lực. Để tiến đến dân chủ thì chúng ta phải thay đổi mối
tương quan cho đến khi người dân nắm quyền làm chủ xã hội và đất
nước. Không thay đổi được mối tương quan ấy thì sự thay đổi chế độ
sẽ không dẫn đến dân chủ mà là một chế độ độc tài khác.
May mắn là thế cuộc
đang thay đổi, như có bác nhận xét. Chúng ta đang có cơ hội vàng để
thay đổi mối tương quan ấy. Sau ngày chiếm Miền Nam, chế độ say men
chiến thắng nên tha hồ bạo ngược với dân, bất chấp quốc tế lên
án. Bây giờ
thì khác. Kinh tế
bấp bênh; biển đảo bị xâm chiếm. Từ là điểm tựa kinh tế và chính
trị, Trung Quốc nay trở thành mối đe doạ thường trực. Chế độ phải
chọn con đường hội nhập với quốc tế, mà quan trọng nhất là Hoa Kỳ,
Canada, Âu Châu... toàn là những quốc gia dân chủ, để sinh tồn. Đó là
lý do Việt Nam tham gia hiệp ước mậu dịch TPP mà cuộc đàm phán vừa
hoàn tất, Hiệp Ước Mậu Dịch Tự Do với Liên Âu mà cuộc đàm phán đang
diễn ra, Cộng Đồng Kinh Tế ASEAN mà sẽ chính thức hoạt động đầu năm
2016, và hàng loạt những hiệp ước mậu dịch song phương và đa phương
khác.
Dù vẫn cứng với dân,
chế độ vì mưu sinh nên phải nhũn với quốc tế. Mà quốc tế đây lại phần
lớn là những quốc gia dân chủ nơi có cộng đồng người Việt tị nạn
đã bám rễ và phát triển trong 4 thập niên qua. Tình thế mới này
cho phép chúng ta, những công dân của thế giới tự do, dùng ưu thế
quốc tế của mình để đẩy lùi sự chuyên chế của chế độ và từng
bước chuyển cán cân thế và lực về phía dân.
Ts. Thắng trả lời câu
hỏi của cử toạ, Vancouver, Canada, 07/11/2015 (ảnh Hồ Thanh Hào)
Lộ trình dân chủ hoá
Kế hoạch để làm
nghiêng cán cân thế và lực về phía dân gồm 3 sách lược, thực hiện trong 2 giai đoạn. Trong giai đoạn 5 năm đầu, vừa hoàn tất, một nhóm nhỏ
chuyên về quốc tế vận đã cùng nhau thực hiện sách lược “chuyển thế”
nhằm đẩy lùi dần tính chuyên chế của chế độ. Giai đoạn 5 năm kế tiếp, vừa mới bắt đầu, đòi hỏi đông người
hợp tác để “tạo lực” cho người dân ở trong nước. Gối đầu cả hai giai
đoạn này, sách lược “đưa dân đến dân chủ” giúp cho xã hội dân sự tạm
thời vượt ra khỏi sự kềm chế của chính quyền khi lực còn yếu.
Sau đây tôi xin trình
bày các sách lược này một cách tóm tắt. Nhiều hoạt động liên quan
đã được phổ biến trên báo Mạch Sống. Quý vị có thể theo dõi
Chuyển thế
Chuyển thế có nghĩa
là đẩy đưa chế độ từ bất chấp quốc tế, tha hồ làm càn đến phải
chấp nhận luật chơi mới, dưới quyền trọng tài của quốc tế. Và một
phần của quốc tế ấy là chúng ta, người Việt ở hải ngoại.
Từ năm 2010, nhân việc đàm phán TPP bắt đầu, chúng
tôi đẩy mạnh nỗ lực dùng quốc tế vận để đẩy lùi dần sự chuyên chế của chế độ, giống y như người ta tạm thời đẩy lùi vi
trùng cho con bệnh đang nằm liệt có thể ngóc đầu lên, từ từ ngồi
dậy và từng bước phục hồi thể lực trước khi đứng thẳng người. Dân
mình y như con bệnh đã kiệt lực sau những tháng năm dài dưới chế độ
độc tài.
Trước áp lực quốc
tế, đặc biệt là Hoa Kỳ, chính quyền Việt Nam đã cam kết về quyền
tự do tôn giáo, quyền của người lao động, quyền của người khuyết
tật, quyền phụ nữ, quyền lập hội, chống buôn người, chấm dứt tra
tấn... Trong 5
năm qua họ đã ký và phê chuẩn thêm 3 công ước LHQ về nhân quyền. Chúng
tôi tiếp tục vận động quốc tế đòi hỏi chính quyền Việt Nam “luật
hoá” các cam kết chứ không chỉ hứa suông.
Khi công an bắt đầu sử
dụng côn đồ, chính quyền phải huy động các tổ chức XHDS trá hình,
đảng gia tăng dùng các giáo hội quốc doanh... để che mắt thế giới
thì đó là dấu hiệu luật chơi đã đổi. Không thể làm càn như trước,
chế độ cam kết rồi làm bộ. Chúng ta sẽ giúp cho dân làm thật. Và
đó là mục đích của 2 sách lược kế tiếp.
Tổng vận động tại
Quốc Hội Hoa Kỳ, 16/07/2014 (ảnh BPSOS)
Đưa dân đến dân chủ
Bắt đầu năm 2014, chúng tôi triển khai sách
lược “đưa dân đến dân chủ” sau khi một số
tổ chức XHDS xuất hiện ở Việt Nam. Sự xuất hiện này là dấu hiệu người
dân bắt đầu ngóc đầu dậy và cựa quậy. Kẹt với những cam kết, chế
độ không thể trắng trợn đàn áp. Họ tung chiêu khống chế, bưng bít và
án ngữ các tổ chức XHDS còn non yếu. Đối lại, chúng tôi đưa các tổ
chức XHDS phôi thai của Việt Nam vào các môi trường dân chủ ở ngoài
Việt Nam, nơi mà chế độ không thể quá sỗ sàng và các tổ chức trá
hình của họ phải tôn trọng các luật chơi sòng phẳng theo nguyên tắc
dân chủ.
Các môi trường này bao
gồm những diễn đàn quốc tế, cộng đồng XHDS ASEAN, và các phong trào
dân chủ Á Châu và thế giới. Kể từ đầu năm ngoái, tiếng nói của các
tổ chức XHDS Việt Nam bắt đầu vang lên ở các buổi điều trần ở Quốc
Hội Hoa Kỳ, các buổi họp chính thức của LHQ, các buổi tiếp xúc với
các phái đoàn quốc tế thị sát Việt Nam, và các hội nghị khu vực
như Hội Nghị Xã Hội Dân Sự ASEAN Lần 1 vào tháng 4 năm nay ở Malaysia,
Hội Nghị về Tự Do Tôn Giáo hay Tín Ngưỡng ở Đông Nam Á vào tháng 9
vừa qua ở Thái Lan, và Hội Nghị XHDS ASEAN Lần 2 vào giữa tháng 11
tới đây ở Malaysia. Ở các môi trường này, bộ phận XHDS tuy còn non
yếu nhưng vẫn có thể cạnh tranh ảnh hưởng với các công cụ của đảng
và nhà nước nhờ có sự tiếp sức của người Việt ở hải ngoại và
bạn bè quốc tế.
Trong môi trường dân
chủ ngoài Việt Nam, bộ phận XHDS có nhiều cơ hội không chỉ để cất
tiếng nói mà còn để kết nối với bạn bè quốc tế và tăng vị thế
của mình. Đồng thời các tổ chức XHDS học hỏi được nhiều kinh nghiệm
và tiếp nhận được sự hỗ trợ từ XHDS toàn vùng để phát triển nội
lực. Vì tác
động đến cả thế lẫn lực, sách lược “đưa dân đến dân chủ” được thực
hiện ở thời kỳ gối đầu giữa hai giai đoạn “chuyển thế” và “tạo
lực”.
Phái đoàn Cao Đài ghi
danh tham gia Hội Nghị về Tự Do Tín Ngưỡng hay Tôn Giáo ở ĐNÁ,
Bangkok, Thái Lan, 30/09/2015 (ảnh ICJ)
Tạo lực
Mục đích của dân chủ
hoá là chuyển hẳn mối tương quan thế và lực giữa dân và chính
quyền. Muốn vậy, người dân nhất thiết phải tập hợp lại. Những cá
nhân rời rẽ, dù đông cách mấy, không bao giờ là đối trọng của cơ chế
chính quyền dồi dào về ngân sách, nhân lực, cơ sở, phương tiện, và
quan hệ quốc tế.
Từ 10 năm nay chúng tôi đã hỗ trợ cho sự hình thành của
XHDS ở Việt Nam và yểm trợ cho nhiều tổ chức XHDS mới xuất hiện –
chúng là phương tiện cần thiết cho người dân tập hợp. Chúng tôi đặc
biệt chú tâm đến các cộng đồng tôn giáo độc lập, giúp họ phát
triển bộ phận XHDS với chức năng bảo vệ quyền tự do tôn giáo và tín
ngưỡng của chính họ. Hiện nay có hàng chục nghìn cộng đồng tôn giáo
độc lập ở khắp đất nước Việt Nam, từ những vùng sâu xa cho đến các
tỉnh thành. Họ không ngừng tranh
đấu cho quyền tự do tôn giáo; đó là hoạt động XHDS dù họ không gọi
là như vậy. Khi nói đến tổ chức XHDS, tôi bao hàm cả những cộng đồng
tôn giáo với bộ phận XHDS.
Dĩ nhiên, chính quyền
tìm mọi cách để không cho người dân tập hợp ngoài phạm vi kiểm soát
của Mặt Trận Tổ Quốc, công cụ của Đảng Cộng Sản. Nhưng họ không thể đàn
áp một cách lộ liễu khi đã cam kết với quốc tế về nhân quyền. Họ
chỉ có thể đàn áp “sau lưng” quốc tế, với hy vọng quốc tế không
biết đến.
Để ngăn ngừa tình
trạng đàn áp “sau lưng”, chúng tôi trang bị cho các tổ chức XHDS kiến
thức và khả năng báo cáo với quốc tế mọi vi phạm bởi chính quyền
khi xảy ra. Rồi chúng tôi dùng các báo cáo ấy để vận động quốc tế
can thiệp nhanh chóng và mạnh mẽ mỗi khi có vi phạm. Sự quan tâm và sẵn
sàng can thiệp của quốc tế tạo nên bức tường che chắn mà đằng sau
đó là khoảng không gian tương đối an toàn cho người dân tập hợp lại
để từng bước phát triển nội lực và thế đứng.
Tạo điều kiện cho
người dân tập hợp lại là trọng tâm của giai đoạn 5 năm tới. Để hoàn tất giai đoạn này chúng tôi cần
sự nhập cuộc của rất đông đồng hương, mỗi người góp một bàn tay. Đó
là lý do tôi đến Vancouver lần này.
Phái đoàn của Báo
Cáo Viên Đặc Biệt của LHQ về tự do tôn giáo hay tín ngưỡng tiếp xúc
với cộng đồng Cao Đài ở Vĩnh Long, 27/07/2014 (ảnh CTS NBP)
Chừng nào có dân chủ?
Không ít người đã hỏi
tôi, bao nhiêu năm nữa thì có dân chủ? Tôi không phải là nhà tiên tri
để nói đích xác tháng nào, năm nào. Tuy nhiên, về suy diễn chiến
lược thì tôi có
thể trả lời rằng, chừng nào đạt cả 3 mục tiêu sau đây thì tiến trình dân chủ
hoá sẽ vượt ngưỡng không thể thoái lui:
1. Việt Nam luật hoá mọi cam kết với quốc tế về nhân quyền: Việt Nam đã ký 8 trong số 10 công ước LHQ chính yếu về
nhân quyền. Việt Nam còn cam kết riêng với Hoa Kỳ về quyền tự do tôn
giáo, quyền của người lao động, quyền tiếp cận thông tin, sự độc lập
của ngành tư pháp, chống buôn người... Chừng nào Việt Nam luật hoá
mọi cam kết theo đúng chuẩn mực của LHQ thì xem như mục tiêu này đã
đạt.
2. Các tổ chức XHDS
Việt Nam hoàn toàn khai dụng được môi trường dân chủ ngoài Việt Nam: Chúng tôi tạo nhịp cầu để một số tổ chức XHDS Việt Nam
tham gia cộng đồng XHDS ASEAN, mạng lưới dân chủ Á Châu, và một số
diễn đàn LHQ. Khi các tổ chức XHDS Việt Nam nắm vị thế ngang hàng
với các bạn bè ở những quốc gia dân chủ trong các môi trường này
thì xem như mục tiêu này đã đạt.
3. Các tổ chức XHDS
độc lập phủ kín đất nước: Số tổ chức XHDS độc lập
hiện nay không đến 30. Nếu tính kể các cộng đồng tôn giáo có
bộ phận XHDS thì nhiều hơn. Tuy nhiên, quan trọng không chỉ là con số
mà còn là thực lực của mỗi tổ chức XHDS. Để được xem là có thực
lực, theo kinh nghiệm của tôi, mỗi tổ chức XHDS cần 5 thành viên có năng lực. Năng lực đầu
tiên và quan trọng nhất là theo dõi và báo cáo vi phạm. Mục tiêu này
sẽ đạt được khi có 1 nghìn tổ chức XHDS
độc lập và 5 nghìn người thuộc các tổ chức này với
khả năng báo cáo vi phạm. Con số 1 nghìn tổ chức XHDS độc lập là con số ước lượng
khi tiến trình dân chủ hoá diễn ra ở các quốc gia Đông Nam Á như Phi
Luật Tân, Indonesia, Malaysia, Miến Điện, Campuchia. Khi đạt ngưỡng ấy
thì số tổ chức XHDS sẽ tự động tăng nhanh – người này học của người
kia, nhóm kia truyền cho nhóm nọ – và tiến trình dân chủ hoá sẽ lan
như vết dầu loang.
Khi đạt cả 3 mục tiêu, cán cân thế và lực đã nghiêng về phía dân và khó
lật ngược. Đó là mục tiêu của chúng tôi cho 5 năm tới. Và đó là ý nghĩa của con số 5 trong Kế
Hoạch 5 & 100.
Một bác nêu ý kiến
tại buổi nói chuyện ở Vancouver, Canada, 07/11/2015 (ảnh Hồ Thanh
Hào)
Tự do tôn giáo là
trọng tâm
Chúng tôi chú tâm đến
các cộng đồng tôn giáo độc lập vì nhiều lý do.
Thứ nhất, tự do tôn
giáo không là một quyền đơn lẻ mà là một “gói” quyền, bao gồm tự do ngôn
luận, tự do tiếp cận và truyền đạt thông tin, tự do báo chí, tự do
đi lại, tự do sở hữu tài sản, tự do hội họp, tự do lập hội... Thiếu
một trong những tự do này thì vẫn không có tự do tôn giáo. Tranh đấu
cho tự do tôn giáo đồng nghĩa với mở cửa cho nhiều quyền tự do khác.
Thứ hai, tự do tôn
giáo ảnh hưởng đến tuyệt đại đa số người dân ở Việt Nam – 90% người Việt có
một tôn giáo hay tín ngưỡng. Hiện có hàng chục nghìn cộng đồng tôn
giáo ở khắp đất nước, kể cả những nơi hẻo lánh nhất. Một hệ phái
Cao Đài có thể có chi nhánh ở 20 tỉnh thành; chỉ trong phạm vi một
huyện có thể có trên 20 giáo điểm Công Giáo; có hệ phái Tin Lành
của người Tây Nguyên hay người Hmong với cả trăm điểm nhóm. Phật Giáo
Thống Nhất, Phật Giáo Hoà Hảo, Phật Giáo Khmer Krom cũng thế. Mỗi
cộng đồng tôn giáo ít thì vài chục hộ; đông thì có thể lên đến vài
nghìn tín đồ. Tranh đấu cho tự do tôn giáo là tạo lợi ích cho hầu
hết đồng bào ở trong nước.
Thứ ba, các cộng đồng
tôn giáo có nhân sự gắn bó với nhau, có quyết tâm bảo vệ đức tin,
và đã chứng minh sức đề kháng dù bị vùi dập triền miên – đấy là
những nhân tố cần thiết để phát triển nội lực. Điều họ thiếu là sự
hiểu biết về dân quyền và nhân quyền theo luật quốc gia và luật quốc
tế, về cách làm giảm nguy cơ bị đàn áp, và về cách đối phó hiệu
quả mỗi khi xảy ra vi phạm bởi chính quyền.
Lý do thứ tư là các
chính quyền dân chủ, các cơ quan LHQ, các tổ chức nhân quyền quốc
tế... đều mạnh mẽ ủng hộ tự do tôn giáo, nghĩa là chúng ta có thế
đứng vững chãi khi vận động sự can thiệp của họ, lôi kéo họ nhập
cuộc. Tự do
tôn giáo là lĩnh vực tương đối thuận lợi để dựng lên các bức tường
che chắn, tạo không gian mà trong đó người dân có thể tập hợp.
Đặt trọng tâm vào tự
do tôn giáo là một quyết định mang tính chiến lược, chứ không phải
là xem nhẹ những lĩnh vực khác. Khi các cộng đồng tôn giáo độc lập
đã vững chãi, họ sẽ là điểm tựa cho những vận động nhân quyền
khác, như quyền của người lao động, quyền của người khuyết tật,
quyền của phụ nữ và trẻ em, chống buôn người, bảo vệ dân oan, bảo
vệ môi sinh... Những lĩnh vực này đều ảnh hưởng ít nhiều đến thành
viên của các cộng đồng tôn giáo rải khắp đất nước.
Lễ Giáng Sinh đầu tiên
ở Nậm Pồ, Mường Nhé, Điện Biên, 23/12/2014
TPP và Cộng Đồng Kinh
Tế ASEAN
Trong tất cả các hiệp
ước mậu dịch tự do mà Việt Nam đã ký kết hay đang đàm phán, quan trọng nhất cho việc
thực hiện Kế Hoạch 5 & 100 là Hiệp Ước Đối Tác
Xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific
Partnership, TPP) và Cộng Đồng Kinh Tế ASEAN (ASEAN Economic Community, AEC).
Quý vị có lẽ đã nghe nhiều về TPP trong thời gian gần đây. Để
tham gia TPP, Việt Nam đã phải cam kết khá nhiều điều kiện nhân quyền.
Tuy nhiên ít ai để ý đến Cộng Đồng Kinh Tế ASEAN, bắt đầu hiện hữu
trong vài tuần tới đây thôi. Nó nằm trong khuôn khổ hội nhập toàn
vùng ĐNÁ trong cả 3 lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội.
Để cứu vãn nền kinh
tế suy sụp, năm 1995 Việt Nam cùng lúc tham gia ASEAN (Hiệp Hội Các
Quốc Gia ĐNÁ) và thiết lập bang giao với Hoa Kỳ. Hiến Chương ASEAN 2007
ấn định 4 trọng tâm cho việc hội nhập: hội nhập chính quyền với
chính quyền, hội nhập người dân với người dân, phát triển xã hội dân
sự toàn vùng và phát huy nhân quyền. Hoa Kỳ và thế giới tự do ủng
hộ một ASEAN dân chủ để trở thành đồng minh đáng tin cậy trong chiến
lược cản chặn sự bành trướng của Bắc Kinh. Hoa Kỳ luôn thúc đẩy
Việt Nam hội nhập sâu và chặt vào ASEAN.
Chính quyền Việt Nam
chỉ muốn hội nhập chính quyền với chính quyền và tìm mọi cách
tránh né các trọng tâm còn lại vì e rằng chúng sẽ mở đường cho
trào lưu dân chủ hoá trong vùng tiến vào Việt Nam. Trào lưu này bắt
đầu năm 1986 ở Phi Luật Tân và mới đây lan đến Miến Điện. Kế sách
của Đảng Cộng Sản Việt Nam là tung ra các tổ chức ngoại vi để
"làm bộ" hội nhập với XHDS toàn vùng ASEAN, đồng thời tuyệt
đối ngăn chặn không để XHDS Việt Nam giao tiếp với trào lưu dân chủ
hoá trong vùng.
Để hoá giải kế sách
ấy, năm 2008 chúng tôi đặt cơ sở hoạt động thường trực ở Malaysia và
rồi ở Thái Lan. Qua đó chúng tôi kết nối các tổ chức XHDS Việt Nam
với cộng đồng XHDS ASEAN. Đối với công cuộc dân chủ hoá đất nước,
các bài học từ các nền dân chủ mới hình thành ở các quốc gia lân
bang bổ ích và phù hợp hơn là những kinh nghiệm của các nền dân chủ
lâu đời ở Hoa Kỳ hay Tây Âu, hay của các cuộc cách mạng dân chủ Đông
Âu, Trung Đông hay Bắc Phi.
Nếu theo dõi tin tức
trên trang báo Mạch Sống, quý vị thấy là kế hoạch nối kết XHDS Việt
Nam với XHDS ASEAN đạt nhiều thành quả dồn dập trong thời gian gần
đây.
Tham luận đoàn về dân
chủ toàn vùng Đông Nam Á, Kuala Lumpur, Malaysia, 24/04/2015 (ảnh ADN)
Mỗi người góp một
bàn tay
Như vừa trình bày,
mục tiêu của giai đoạn 5 năm tới là đào tạo 5
nghìn người, phần lớn là thành viên của các cộng đồng tôn giáo độc
lập, về khả năng báo cáo vi phạm. Đến nay chúng tôi đã đào tạo được 500, tương đương 10%. Chúng tôi cần sự tham
gia của nhiều người, mỗi người góp một bàn tay, để đạt 100%trong vòng 5 năm tới. Có 3 cách đơn giản
để quý vị tiếp tay.
Cách thứ nhất là
“bảo trợ” suất học bổng 50 USD một tháng trong 12 tháng cho người học
và làm báo cáo vi phạm – thời gian học và thực tập tổng cộng 12
tháng. Cho nhẹ
bớt gánh nặng 600 USD một năm, quý vị có thể rủ thêm một số người
thân trong gia đình hay bạn bè “hùn” quỹ với nhau.
Cách thứ hai là “kết
nghĩa” với một cộng đồng tôn giáo ở Việt Nam một cách dài lâu,
nghĩa là đi sát với họ cho đến khi đất nước thay đổi. Để kết nghĩa, quý
vị bảo trợ mỗi năm 2 suất học bổng kèm với 2 máy điện toán làm
phương tiện truyền thông cần thiết cho cộng đồng ấy với thế giới bên
ngoài, vị chi 1,800 USD một năm, trong nhiều năm. Cách này áp dụng cho
các nhóm đông người, các hội đoàn, các tổ chức.
Như vậy không thể nại cớ “mai một niềm tin” để không
làm gì cả. Ít ra chúng ta tin chính mình và những người thân quen trong gia đình để lập nhóm bảo trợ hay kết nghĩa. Chính quý vị sẽ chọn cộng đồng tôn giáo để kết
nghĩa hay người đáng tin cậy để bảo trợ, rồi giới thiệu họ để
chúng tôi huấn luyện và hướng dẫn. Nếu quý vị không tìm được ai, chúng tôi sẽ đề nghị.
Cách thứ ba dành cho
những quý vị nào chỉ muốn lâu lâu đóng góp một lần. Quý vị có thể
yểm trợ cho quỹ chung và cho chúng tôi quyền chọn đối tượng bảo trợ
hay kết nghĩa.
Làm theo các công thức
kể trên là góp phần cải tạo xã hội Việt Nam từ tận gốc rễ – từng
làng xã, từng thôn ấp một – trên khắp đất nước. Để báo cáo vi phạm,
học viên được đào tạo về quyền con người, về đạo đức, về nhân quần
và quốc tế, về tinh thần tương ái tương trợ, về đức tính cần mẫn,
về sự công bằng và lòng tôn trọng sự thật... Đó chính là đức dục,
môn học cần thiết để kiến tạo một xã hội văn minh và nhân bản.
Những điều họ học được sẽ lan toả trong cộng đồng. Trong lòng mỗi
cộng đồng ấp ủ một búp hoa. Sẽ có một ngày Xuân hoa nở rực khắp
quê hương. Lúc ấy là ngày dân chủ đến, một cách đương nhiên và tự
nhiên.
Phái đoàn của BPSOS
tại Hội Nghị XHDS ASEAN, Kuala Lumpur, Malaysia 24/04/2015 (ảnh BPSOS)
Mô thức đoàn kết
Bây giờ tôi nói về sự
đoàn kết, mà có bác đã than thở là sao khó thế. Đấy là vì chúng
ta kêu gọi đoàn kết nhưng không đưa ra được phương thức thực hiện.
Muốn đoàn kết phải có 3 yếu tố: có điểm đến chung, thực
hiện cùng cách, và có phối hợp. Hãy hình dung cư dân trên một đảo nọ một ngày kia phải đổ ra biển trên những chiếc thuyền cá nhân. Để tự nhiên thì chẳng bao lâu họ sẽ tản mác khắp mặt biển. Tuy nhiên, nếu có người nhanh trí kêu gọi: hãy nhắm hướng
Bắc; ai chèo khoẻ thì vượt lên trước và mọi người theo sau, khi mệt
thì người khác tự động thay thế; một số thuyền hãy theo tôi đi vòng
ngoài và bọc hậu để giúp người đuối sức hay lạc hướng. Chỉ với 3 yếu tố đơn
giản ấy, đoàn thuyền sẽ tụ lại. Đó là đoàn kết.
Cách thức bảo trợ và
kết nghĩa mà tôi vừa trình bày theo mô thức này. Điểm đến chung là
xây nền dân chủ ở gốc rễ của xã hội, cách thức chung là hỗ trợ cho
từng cộng đồng tôn giáo nhỏ phát triển nội lực, và sự phối hợp
được thực hiện qua chương trình huấn luyện, công cuộc quốc tế vận để
can thiệp mỗi khi phát hiện vi phạm, và sự trợ giúp để hội nhập
vào các môi trường dân chủ trong khu vực Đông Nam Á và quốc tế. Nếu
chúng ta cùng nhau theo mô hình này thì mỗi người một tay, song song
và hàng ngang với nhau, cùng góp phần cho mục đích chung. Đó là đoàn
kết ở hải ngoại.
Ở trong nước cũng
vậy. Các cộng
đồng tôn giáo chỉ cần chăm chú bảo vệ cho quyền của chính mình,
cũng song song và hàng ngang với nhau, thì kết quả chung vẫn là đồng
loạt đẩy lùi sự chuyên chế của chế độ và nới rộng quyền của người
dân ở khắp nước. Đó là đoàn kết ở trong nước.
Với mô hình đoàn kết
ấy, chúng ta không việc gì phải lo là cộng đồng “nát như tương”. Quan
niệm rằng đoàn kết là phải kết lại thành một khối nhất thể, nhất
thống không phù hợp với các nguyên tắc dân chủ. Mô hình mà tôi đưa ra
là đoàn kết theo công thức “nhiều con lạch nhỏ đổ vào giòng sông lớn”. Nó phù hợp với môi trường dân chủ nơi chúng ta sinh sống
và với ước nguyện của chúng ta cho nền dân chủ ở Việt Nam sau này.
Phái đoàn Houston
chuẩn bị “xuất quân” tham gia tổng vận động lần thứ 5 tại Quốc Hội
Hoa Kỳ, 18/06/2015 (ảnh BPSOS)
Công khai nhưng không ồn
ào
Có một vị vừa đặt
câu hỏi, đào tạo hàng loạt như vậy thì làm sao tránh khỏi sự theo
dõi của công an? Xin trả lời là, mọi việc chúng tôi làm đều công
khai: vận động quốc tế một cách công khai, tố giác những vi phạm một
cách công khai, và nội dung của chương trình huấn luyện cũng công khai
-- đó là luật quốc gia, luật quốc tế, và những điều mà Việt Nam đã
cam kết với quốc tế. Toàn là những thông tin công cộng, cả thế giới
đều biết. Không có điều gì mà nhà nước chưa biết.
Đã có trường hợp công
an tra hỏi những người tham gia chương trình huấn luyện của chúng tôi.
Khi trả lời, họ nói đúng sự thật: chúng tôi học để báo cáo các vi
phạm mỗi khi xảy ra. Công an muốn xem tài liệu huấn luyện thì họ sẵn
sàng cung cấp. Những tài liệu này chúng tôi để sẵn và công khai trên
trang mạng của chúng tôi, chẳng có gì bí mật.
Công khai nhưng không ồn
ào. Chúng tôi đào tạo những người với chức năng bảo vệ cho tổ chức
XHDS hay cộng đồng tôn giáo của họ, chứ không phải để đi biểu tình,
căng biểu ngữ, trả lời phỏng vấn trên báo đài... Khi tham gia khoá
học, mỗi học viên đều phải cam kết là tuyệt đối ôn hoà, tránh bạo
động, và không gây nguy hiểm cho mình hay cho người khác.
Chúng tôi chủ trương hỗ
trợ các tổ chức XHDS ở trong nước để họ thực hiện hiệu quả hơn ước
nguyện của chính họ, chứ không phải là để đi theo chúng tôi. Chúng tôi tuyệt nhiên
không kết nạp bất kỳ ai, và không bao giờ yêu cầu ai ủng hộ lập
trường của chúng tôi thì mới được hỗ trợ. Điều duy nhất chúng tôi
đòi hỏi từ các tổ chức này, và những người họ gởi đến chúng tôi
để được huấn luyện, là phải tuyệt đối tôn trọng các giá trị nhân
bản như nhân phẩm, mạng sống, công lý, sự thật, sự công bằng, lòng
tương kính... và phải quyết tâm để đạt ước nguyện của chính họ. Do đó nhà nước không có căn cứ gì để cáo buộc là họ bị
mua chuộc, bị sử dụng bởi bất kỳ một thế lực "phản động"
nào.
Các bạn bè thuộc XHDS
ASEAN yểm trợ tổ chức XHDS Việt Nam, Kuala Lumpur, Malaysia, 23/04/2015
(ảnh BPSOS)
Con đường dân chủ bắt
đầu từ chính mình
Câu hỏi cuối cùng là
của bác ngồi ở ngay hàng ghế đầu: làm sao cho chế độ độc tài sớm
ra đi?
Thưa bác, hãy bắt đầu
với chính mình. Dân chủ hoá đất nước là việc của chúng ta, chẳng
ai khác làm hộ. Quốc tế có thể đi cùng với chúng ta trên lộ trình
đòi nhân quyền, với điều kiện chúng ta phải liên tục níu kéo họ. Còn việc thay đổi chế
độ thì họ không nhúng tay vào; chúng ta phải cùng với đồng bào ở
trong nước thực hiện phần này. Và đó lý do chúng tôi khởi xướng kế
hoạch dân chủ hoá Việt Nam cách đây 10 năm. Giờ
đã đi được đúng nửa hành trình.
Cách đây hơn 3 thập
niên, khi là một thuyền nhân cùng với gia đình vừa đặt chân đến Hoa
Kỳ, tôi hứa sẽ có ngày đưa bố mẹ về một quê hương tự do, đi chuyến
tàu lửa Bắc-Nam để thăm họ hàng, thân nhân xa cách từ khi đất nước
chia đôi, rồi lại xa cách thêm sau khi đất nước thống nhất. Bố mẹ của
tôi nay đã lớn tuổi; tôi vẫn giữ lời hứa ấy. Ở đây có nhiều bác
xấp xỉ tuổi bố mẹ của tôi. Tôi tin rằng nếu làm đúng việc và đúng
cách thì 5 năm nữa thôi, chúng ta sẽ thấy ánh sáng dân chủ bắt đầu
chiếu rọi lên quê hương. Nếu chúng ta bắt tay ngay vào việc thì quý
vị lớn tuổi nhất ở đây cũng sẽ có cơ hội chứng kiến giấc mơ của
mình trở thành hiện thực. Quý Bác, quý Cô Chú nhớ giữ gìn sức
khoẻ để thấy đất nước một ngày không xa sẽ "đường hoa khô ráo
lệ".
Cộng đồng người Việt
ở hải ngoại tuy chỉ bằng 5% dân số trong nước nhưng lại có vai trò
rất quan trọng. Chính quyền hiện nay cứng với dân nhưng nhũn với quốc
tế. Chúng ta dùng thế quốc tế để ép họ phải mềm với dân và chấp
nhận sự phát triển của xã hội dân sự. Kế đến chúng ta bắc nhịp
cầu cho người dân ở trong nước hội nhập vào cộng đồng XHDS ASEAN, mở
đường cho trào lưu dân chủ hoá đang lan ra trong vùng thẩm thấu vào
Việt Nam. Sự hội nhập khu vực song song với hội nhập quốc tế sẽ
giúp cho đất nước giảm dần sự lệ thuộc Trung Quốc; kế hoạch dân chủ
hoá Việt Nam cũng là kế hoạch thoát Trung, mà chúng tôi đã khởi đầu
từ cách đây 5 năm, trước cả khi Hoa Kỳ bắt đầu sách lược “xoay
trục” về Á Châu.
Trên đường đến đây tôi
có dịp trò chuyện với một số anh, chị trong ban tổ chức. Họ ái
ngại rằng hôm nay là chiều Thứ Bảy, một số người bận việc không đến
dự được. Tôi cảm kích nỗi lo âu của ban tổ chức. Nhưng xin đừng lo,
mọi thay đổi lớn trên thế gian đều bắt đầu từ một nhóm nhỏ những
người có tâm huyết, có ý thức và dám hành động. Tôi chủ trương là
chỉ cần 1 phần nghìn trong số chúng ta bắt tay hành động thì đất
nước sẽ có tương lai. Nếu như cộng đồng Vancouver có 20 nghìn người
Việt, thì chỉ cần 20 người dấn thân lúc này. Con số ấy sẽ tăng lên
khi việc làm của số người tiên khởi có kết quả mang tính thuyết phục.
Trong căn phòng này đang có gấp 3 lần con số 20 người ấy.
Thay vì ao ước và cầu
mong, hãy bắt đầu với chính mình.
Một vị trong cử toạ
chia sẻ cảm nghĩ, Vancouver, Canada, 07/11/2015 (ảnh Hồ Thanh Hào)
Phát triển đất nước
100 năm sau
Khi đất nước đã dân
chủ thì nền móng mà chúng ta đang xây dựng ngày hôm nay sẽ tự động
trở thành cơ chế để phát triển đất nước 100 năm sau. Cơ chế này được
xây dựng và phát triển ở 3 chiều kích.
Thứ nhất là mạng lưới XHDS đan
kết chặt, sâu và rộng ở khắp đất nước. Những người chúng ta đào tạo
ngày hôm nay về các giá trị nhân bản, về đạo đức, về nhân quyền, về
tự do, và về khả năng điều hành và tổ chức sẽ là lực lượng kiến
thiết quốc gia ở cấp cơ sở, đem ánh sáng văn minh của thế giới tự do
đến từng thôn làng, xã ấp trên khắp đất nước.
Thứ hai là mạng lưới của
những cộng đồng người Việt ở khắp thế giới tự do, đã hấp thụ tinh
hoa của những xã hội nhân bản và tiên tiến nhất hành tinh, có ảnh
hưởng với các chính quyền dân chủ, có quan hệ rộng rãi với quốc
tế, và đã từng phối hợp với nhau ở cấp toàn cầu. Mạng lưới kết
nối toàn cầu ấy chính là một Tân Bách Việt, mạnh hơn rất nhiều lần
Bách Việt của thời xa xưa. Qua đó, chúng ta sẽ huy động nhân tài vật
lực để xây dựng và phát triển đất nước, giúp dân tộc Việt Nam nhanh
chóng hoà nhập thế giới văn minh, và đồng thời đẩy lùi vĩnh viễn
hoạ Bắc thuộc.
Thứ ba là sự nối kết song
song và bền chặt giữa từng cộng đồng ở trong nước với các nhóm, tổ
chức, hội đoàn người Việt trên thế giới. Đó là những nhịp cầu để
trung chuyển nguồn lực, kiến thức, tài chính, quan hệ quốc tế... từ
năm châu bốn biển đến khắp nơi trên đất nước Việt Nam, kể cả những
vùng xa xôi hẻo lánh nhất, để kiến thiết nước nhà một cách toàn
diện và đồng đều.
Cơ chế ấy, nền tảng
ấy chính tay chúng ta góp phần xây dựng ngày hôm nay để dân chủ hoá
đất nước trong 5 năm tới và rồi phát triển đất nước 100 năm sau. Đó
là Kế Hoạch 5 & 100 mà tôi chia sẻ với quý vị ngày hôm nay. Nó
dễ hiểu, thiết thực và dễ dàng để bắt tay vào việc. Mọi người đều
có thể góp phần vừa phải của mình cho đại cuộc. Xin quý vị nhập
cuộc và truyền đạt kế hoạch này đến tất cả những người quen mà có
lòng với đất nước.
Nếu thành công, và
bắt buộc chúng ta phải thành công, thì giấc mơ ngàn đời của chung
giống nòi Việt, chứ không phải chỉ là giấc mơ riêng của mỗi chúng
ta, sẽ trở thành hiện thực. Tất cả những mất mát, tang thương và hy
sinh của bao thế hệ cận đại sẽ không là vô nghĩa. Đó là cơn đau quặn
của Mẹ Việt Nam cho dân tộc lột xác thoát khỏi giới hạn của giải
đất hình cong chữ S để vươn ra khắp trái địa cầu. Và từ khắp địa cầu
chúng ta cùng với giống nòi Lạc Việt ở lại xây dựng một đất nước
nhân bản, văn minh, trù phú; và đóng góp cho một Đông Nam Á hoà bình,
ổn định và thịnh vượng trong mộ̀t thế giới phẳng và cân bẳng về
địa chính trị.
Tôi tin rằng chúng ta
đủ tài, trí và tâm huyết để biến đau thương của ngày hôm qua thành
vận hội cho dân tộc trong ngày mai.
Xin cảm ơn quý Cô Dì
Chú Bác và Anh Chị Em hiện diện. Xin cảm ơn ban tổ chức.
Hình lưu niệm với ban
tổ chức, Vancouver, Canada, 07/11/2015 (ảnh Hồ Thanh Hào)
========================
Để tham gia bảo trợ
hay kết nghĩa với một cộng đồng tôn giáo ở Việt Nam, xin liên lạc bpsos@bpsos.org
Add comment