2/- ...Trong nhiều năm, nước Mỹ đã đánh mất lòng tin và sự khả tín ấy. Chính
quyền đương thời của Tổng thống Obama đang tìm cách xây dựng lại điều đó....
1/- ....Cho nên, sai lầm ở đây là sai lầm chiến lược. Đây là lịch sử. Chúng ta
còn nợ chính bản thân mình trong việc hiểu rõ những gì đã diễn ra, còn nợ những
người miền Nam Việt Nam
Rory Kennedy
Thứ bảy,
25/04/2015.
VOA.
Gặp
Đạo diễn 'Những ngày cuối ở Việt Nam'
Trà
Mi phỏng vấn Đạo diễn Rory Kennedy
24.04.2015
Một sự thật về những giờ
phút sau cùng của chiến tranh Việt Nam vừa được hé lộ sau 40 năm khép lại cuộc
chiến làm lay động lòng người khi bộ phim tài liệu nhan đề ‘Những ngày cuối ở
Việt Nam’ được trình chiếu tại Mỹ, đánh dấu ngày Sài Gòn sụp đổ 30/4/1975.
Bộ phim thuật lại việc
một số sĩ quan Mỹ trước khi rút khỏi Việt Nam, đã bất chấp lệnh trên để di tản
hàng ngàn người Việt muốn chạy khỏi chế độ cộng sản trước khi quân Bắc Việt
tiến chiếm Sài Gòn.
Cuộc di tản chóng vánh
diễn ra trong 24 giờ đồng hồ cuối cùng của cuộc chiến mở ra một chương mới
trong lịch sử người Việt tị nạn, đã được đạo diễn Rory Kennedy tái hiện một
cách sống động, hồi hộp, và đầy cảm xúc qua lời thuật của chính những người
trong cuộc cùng với những đoạn phim tư liệu lịch sử quý giá.
Nữ đạo diễn Rory
Kennedy, nhà làm phim tư liệu có tiếng từng lãnh giải thưởng điện ảnh danh giá
Emmy, xuất thân từ một dòng tộc chính trị nổi tiếng của Mỹ có liên quan trực
tiếp tới cuộc chiến Việt Nam. Bác của bà, cố Tổng thống John Kennedy, là người
ký lệnh đưa lính Mỹ vào tham chiến ở Việt Nam. Thân phụ của bà, cố Thượng nghị
sĩ Robert Kennedy, ứng viên đảng Dân chủ tranh cử Tổng thống năm 1968, từng đề
xuất các kế hoạch nhằm chấm dứt chiến tranh Việt Nam.
Trong chuyến thăm thủ đô
Washington quảng bá cho bộ phim trước khi công chiếu trên kênh mạng lưới truyền
hình công PBS vào ngày 28/4 năm nay, đạo diễn Rory Kennedy đã dành cho Trà Mi
VOA Việt ngữ cuộc trao đổi về thông điệp của trách nhiệm và tình người từ ‘Những
ngày cuối ở Việt Nam.’
VOA: Kể lại câu chuyện ‘Những ngày cuối tại Việt Nam’,
thông điệp chính bà muốn gửi gắm qua bộ phim này là gì?
Đạo diễn Kennedy: Đáng chú ý là rất nhiều người không biết những gì đã
diễn ra trong những ngày cuối của cuộc chiến Việt Nam, cho nên tôi muốn chia sẻ
với mọi người các sự kiện đó. Theo tôi, mọi người cần hiểu rõ thời khắc đó của
lịch sử. Bộ phim ra mắt cũng đúng lúc khi mà những thắc mắc nêu lên trong phim
vẫn còn phù hợp với nước Mỹ ở hiện tại, chẳng như làm thế nào để bước ra khỏi
một cuộc chiến, trách nhiệm của chúng ta ra sao đối với những người bỏ lại sau
lưng, và có hiểu sách lược thoát ra thế nào một khi bước vào chiến tranh không.
VOA: Tán dương những người Mỹ đã bất chấp rủi ro giúp di
tản dân miền Nam Việt Nam chạy thoát cộng sản, phải chăng bà muốn chia sẻ với
mọi người khía cạnh bên kia của câu chuyện rằng người Mỹ không đơn thuần phủi
tay ra đi khi cuộc chiến kết thúc, mà thật ra có sự thể hiện của tình người và
trách nhiệm, vốn cũng là lý do cộng đồng người Việt có mặt tại Mỹ hôm nay?
Đạo diễn Kennedy: Trước nhất bộ phim thuật lại người Mỹ đã bỏ rơi dân miền
Nam Việt Nam như thế nào. Chuyện này, theo tôi, nước Mỹ cần phải công nhận và
nhận trách nhiệm. Tuy nhiên, trong bối cảnh sự ra đi đó, có nhiều người Mỹ và người
Việt đã hết sức anh dũng, cố gắng làm mọi chuyện có thể để cứu càng nhiều dân
miền Nam càng tốt trong 24 giờ đồng hồ cuối cùng ấy. Bộ phim tán
dương các cá nhân dũng cảm đó với cái nhìn mở về chính sách của Mỹ sai lệch và
không phù hợp thế nào, cũng như người dân miền Nam Việt Nam đã phải trả giá ra
sao cho việc đó. Một trong những nhân vật chúng tôi
nhắc tới trong phim, đại úy hải quân Phạm Hữu Đàm, người tin là sẽ được di tản
ra khỏi Việt Nam nhưng rốt cuộc đã bị bỏ lại để rồi bị đi học tập cải tạo 13
năm. Những người như ông Đàm bị tù khổ sai, bị tra tấn, bị giết trong các trại
cải tạo sau chiến tranh. Đó những cái giá mà những người ở lại phải trả. Chúng
ta cần phải hiểu điều đó với tinh thần trách nhiệm.
VOA: Vì sao bà chú tâm tới cuộc chiến Việt Nam, một chủ đề
đau lòng kéo dài suốt 40 năm nay?
Đạo diễn Kennedy: Cuộc chiến Việt Nam là giai đoạn có ảnh hưởng mạnh
trong lịch sử nước Mỹ. Từ nhỏ tôi đã quan tâm đến Việt Nam. Cha tôi, ông Robert
Kennedy, ra tranh cử Tổng thống lần cuối vào năm 1968 thật sự vì ông muốn Mỹ ra
khỏi Việt Nam. Theo tôi, có rất nhiều bài học cần phải rút ra từ cuộc chiến
này. Kể lại những ngày cuối ở Việt Nam từ ghi nhận của chính các nhân chứng
trải nghiệm thời khắc này nhắc nhớ chúng ta về cái giá của chiến tranh về mặt con
người.
VOA: Bà nghiệm ra điều gì qua việc thực hiện bộ phim này?
Đạo diễn Kennedy: Có rất nhiều bài học cho tôi. Một trong những điều tôi
nghiệm ra khi làm bộ phim này là tới tháng 4 năm 75 Hoa Kỳ có rất ít sự
lựa chọn tốt. Điều này cho tôi thấy rằng cần phải
có chiến lược khi bước vào một cuộc chiến, cần phải nắm được mục đích tham gia
và kế sách bước ra khỏi chiến tranh vì một khi bước vào có thể bị mất kiểm
soát, để lại hậu quả lớn và lâu dài cho những người tham chiến, cho dân chúng
sống trong cuộc chiến. Trong một số phương diện, những vấn đề và thách
thức khi kết thúc cuộc chiến Việt Nam đang diễn ra với các cuộc chiến hiện nay
tại những nơi khác. Cần phải rút ra bài học từ lịch sử.
VOA: Cựu Bộ trưởng Quốc phòng McNamara thừa nhận cuộc chiến
Việt Nam là một sai lầm. Là người thuộc thế hệ hậu chiến, một nhà làm phim tư
liệu xuất thân từ một gia tộc chính trị cấp cao ở Mỹ, bà nhận thấy sai lầm và
bài học ở đây là gì?
Đạo diễn Kennedy: Theo tôi, điều rất quan trọng sử dụng hoạt động quân
sự như một giải pháp sau cùng chứ không phải đầu tiên, cân nhắc hậu quả. Tuy
không thể hiện trong bộ phim, nhưng cá nhân tôi cho rằng cuộc chiến Việt Nam
không mang lại mấy giá trị mà hậu quả thì to lớn vô cùng. Cho nên, sai lầm ở đây là sai lầm chiến lược. Đây là lịch
sử. Chúng ta còn nợ chính bản thân mình trong việc hiểu rõ những gì đã diễn ra,
còn nợ những người miền Nam Việt Nam trong việc công nhận tinh thần anh dũng
của họ cũng như cảm kích những gì họ đã phải trải qua, đặc biệt vào giai đoạn
kết thúc cuộc chiến, và cả sau biến cố 30/4, những đau thương và khó khăn mà
rất nhiều người miền Nam phải gánh chịu để được đặt chân tới Mỹ. Bộ phim
trình chiếu trong năm qua đã nhận sự hưởng ứng rất tích cực từ cộng đồng người
Việt và họ đã trải lòng những câu chuyện của họ với chúng tôi. Vì vậy, chúng
tôi đã mở chương trình gọi là ‘Những ngày đầu tiên’ trên website của hệ thống
truyền hình PBS với những đoạn ghi âm tâm tình của người Việt khắp nơi kể về
hành trình họ tới Mỹ. Đó là những câu chuyện cực kỳ độc đáo.
VOA: Một số người nói cuộc chiến Việt Nam cho thấy cái giá
phải trả khi nhúng tay vào chuyện của các nước khác. Ý kiến bà ra sao?
Đạo diễn Kennedy: Điều này cũng đúng một phần. Tôi sẽ không đưa ra phát
biểu bao quát rằng chúng ta không bao giờ nên can thiệp vào chuyện của các nước
khác vì có những tình thế cần phải làm như vậy. Nhưng tôi cho rằng trong trường
hợp chúng ta phải làm và khi chúng ta làm, chúng ta phải cân nhắc suy tính thật
kỹ, phải thật cẩn trọng và chiến lược. Một quốc gia có quân đội hùng mạnh đó
chính là cơ bắp mà chúng ta phải biết cách sử dụng. Tôi nghĩ chúng ta đã dựa
vào sức mạnh này nhiều hơn mức cầm thiết. Có những sự lựa chọn chiến lược khác
mà chúng ta có thể dùng, như nỗ lực ngoại giao và cùng các phương thức khác, để
chúng ta áp dụng giúp các nước không đi trật hướng mà không cần đến các động
thái quân sự.
VOA: Trở lại với bộ phim, hành động của đại tá Stuart
Herrington ở cuối bộ phim một lần nữa nhắc nhớ tới sự bội ước của Mỹ với miền
Nam Việt Nam, vốn cũng là một lời cảnh cáo cho các đồng minh của Mỹ hiện tại và
trong tương lai. Bà nghĩ thế nào?
Đạo diễn Kennedy: Một phần thông điệp ở đây chính là thể hiện sự khả tín
là điều hết sức quan trọng. Trong nhiều năm,
nước Mỹ đã đánh mất lòng tin và sự khả tín ấy. Chính quyền đương thời của Tổng
thống Obama đang tìm cách xây dựng lại điều đó. Người dân trong nước cần bảo
đảm rằng giới lãnh đạo thành thật và chịu trách nhiệm về những gì họ làm, rằng
chúng ta được thông tin đầy đủ để có được sự lựa chọn chiến lược tốt nhất.
VOA: Có người đánh giá phim ‘Những ngày cuối ở Việt Nam’ là
sâu sắc. Có người cho là một chiều vì không cho phe cộng sản Bắc Việt có tiếng
nói trong khi phơi bày sự hung hăng, bất tín, và tàn bạo của họ; cũng như đưa
ra hình ảnh binh sĩ miền Nam cởi bỏ quân phục và vũ khí tan hàng mà lại không
nhắc tới cảnh các tướng tá miền Nam tự vẫn khi được lệnh buông súng. Bà giải
thích thế nào về những điểm khuyết ấy?
Đạo diễn Kennedy: Với nhan đề ‘Những ngày cuối ở Việt Nam’, bộ phim chủ
yếu phản ánh những khía cạnh của Mỹ và những ngày cuối của Hoa Kỳ trong cuộc
chiến này chứ không nhằm phản ánh tất cả mọi khía cạnh về cuộc chiến. Phim chỉ
xoay quanh những người trực diện với 24 giờ đồng hồ cuối cùng ở Việt Nam. Tuy
tập trung vào một câu chuyện nhỏ trong những ngày cuối vốn chưa từng được kể
trước đây, nhưng phim đã mang lại những giá trị to lớn.
VOA: Theo bà, bộ phim này sẽ đóng góp ra sao cho mối quan
hệ Việt-Mỹ giữa lúc đôi bên năm nay kỷ niệm 2 thập niên ngày bình thường hóa
quan hệ ngoại giao?
Đạo diễn Kennedy: Quan hệ hai bên đã cải thiện rất nhiều trong những năm
qua. Theo tôi, tất cả chúng ta cần phải tìm hiểu về cuộc chiến để nhận biết
những gì đã diễn ra, sự can đảm của người dân miền Nam, cũng như thảm kịch của
giai đoạn đó. Nhìn nhận quá khứ là việc làm hết sức quan trọng để tiến tới
tương lai. Khán giả của tôi ở đây xem bộ phim này như một nguồn hàn gắn đối
với nhiều người Việt và tôi tin là người dân tại Việt Nam cũng cảm nhận như
thế.
VOA: Xin chân thành
cảm ơn đạo diễn Rory Kennedy đã đến với đài VOA trong cuộc phỏng vấn hôm nay.
Tin
liên hệ
Mỹ công chiếu phim của
cháu gái cố TT Kennedy về chiến tranh VN
Bộ phim ‘Những
ngày cuối cùng ở Việt Nam’ của đạo diễn Rory Kennedy nói về cuộc chiến Việt Nam
và những bài học kinh nghiệm cho người Mỹ từ cuộc chiến này.
@@@
BBT: Hoa Kỳ là siêu
cường hàng đầu thế giới. Có thành công đó dĩ nhiên là do nhiều yếu tố; trong đó
việc biết tôn trọng quyền tự do ngôn luận là yếu tố rất quan trọng. Công dân Mỹ
có đủ quyền chỉ ra nguyên nhân thất bại của chính phủ mà không sợ bị phân biệt đối
xử hay bắt bớ...
Đạo diễn Rory Kennedy đã làm bộ
phim lên tiếng về sai lầm chiến lược của
Mỹ và đặc vấn đề trách nhiệm của người Mỹ với Việt Nam... rất đáng để chúng ta
suy nghĩ...
(CÒN TIẾP)
