Posted by adminbasam on 07/03/2017
LS Đặng Đình Mạnh. 7-3-2017.
Trong cuộc biểu tình ngắn ngủi
tại khu vực nhà thờ Đức Bà vào sáng ngày 05/03/2017, theo lời kêu gọi của linh
mục/cựu tù nhân Nguyễn Văn Lý và trong nhiều cuộc biểu tình trước đó, công
chúng được dịp chứng kiến lực lượng công quyền mặc đồng phục màu xanh nước
biển, trên tay áo của họ in dòng chữ “Trật tự đô thị” đã ra tay trấn áp, bắt
giữ người biểu tình.
Trật tự
đô thị ra tay trấn áp người biểu tình. Ảnh: internet
Hình ảnh này nhắc cho công chúng
nhớ về sự kiện lực lượng trật tự đô thị Quận Bình Thạnh đã từng hành hung bằng
roi điện, bằng nắm đấm, kẹp cổ để bắt giữ công dân Trịnh Xuân Tùng, quê ở Thanh
Hóa, là người bán hàng rong khiến người này bị ngất xỉu, phải đưa cấp cứu bệnh
viện gây xôn xao công luận.
Chúng ta sẽ tự hỏi, dưới góc độ
pháp lý, lực lượng quản lý trật tự đô thị là ai mà có thẩm quyền bắt giữ người
biểu tình ngang nhiên như vậy ?
Đi tìm câu trả lời trong “rừng”
văn bản luật của xứ sở, nơi mà tôi đang sống, thật ngạc nhiên khi tôi phát hiện
rằng gốc tích pháp lý khai sinh ra lực lượng quản lý trật tự đô thị khá mù mờ
?! Nếu không muốn nói là bất minh về phương diện pháp lý!
“Khai sinh” lực lượng quản
lý trật tự đô thị tại các quận, huyện tại Sài Gòn là một văn bản của UBND TP.HCM : Quyết định số 55/2013/QĐ-UBND ngày
06/12/2013 V/v Ban hành quy chế (mẫu) tổ chức và hoạt động của Đội quản lý trật
tự đô thị quận, huyện. Dựa trên cơ sở văn bản này, UBND các quận, huyện ban
hành quyết định thành lập Đội quản lý trật tự đô thị cho địa phương mình. Cũng
theo Quyết định 55/2013, Đội quản lý trật tự đô thị là cơ quan trực thuộc Phòng
quản lý đô thị quận, huyện. Có trang phục riêng : Áo màu xanh da trời nhạt, có
cầu vai, 2 túi có nắp và khuy gài, nón và quần màu xanh đậm.
Quyết định 55/2013 không quy định
gì về điều kiện, tiêu chuẩn để tuyển dụng nhân viên quản lý trật tự đô thị. Sự
dễ dãi này vô hình chung là cánh cửa mở rộng để “vơ bèo vạt tép” kể cả với
những người không có trình độ văn hóa đảm nhận nhiệm vụ giao tiếp trực tiếp
hàng ngày với công chúng.
Cũng trong Quyết định số 55/2013,
văn bản ghi rằng căn cứ vào 02 Luật do Quốc hội ban hành và 04 Nghị Định do
Chính phủ ban hành. Điều khôi hài đáng nói là cả 06 văn bản mà Quyết định số
55/2013 nêu tên làm căn cứ, thì đều không có điều khoản nào quy định thẩm quyền
của UBND TP.HCM có
quyền ra văn bản cho phép các quận, huyện thành lập các các cơ quan mới như Đội
quản lý trật tự đô thị!!!
Ngạc nhiên chưa ?
Nhưng gốc tích khai sinh ra lực
lượng này chưa phải là sự ngạc nhiên cuối cùng nếu công chúng biết thêm rằng
trong “rừng” văn bản luật có liên quan, thì cũng không có quy định nào ban cho
lực lượng quản lý trật tự đô thị thẩm quyền bắt giữ người!
Điều này thể hiện rất rõ trong
phần quy định về nhiệm vụ, thẩm quyền của họ tại các quyết định thành lập.
Đây là sự thật hiển nhiên, bởi
lẽ, việc bắt giữ người là hành vi cực kỳ nghiêm trọng, nó xâm phạm quyền bất
khả xâm phạm về thân thể của công dân nói riêng, quyền tự do, dân chủ của công
dân nói chung, do đó, người xâm phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm với tội
danh “Bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật” theo điều 123 Bộ Luật Hình Sự.
Thế nên, để bảo vệ quyền công
dân, luật pháp quy định rất nghiêm ngặt việc bắt giữ người trong Bộ luật tố
tụng hình sự. Ngoại trừ trường hợp phạm pháp quả tang mà ai cũng có quyền bắt
giữ, thì việc bắt giữ người chỉ được tiến hành khi có lệnh của người có thẩm
quyền thuộc các cơ quan tiến hành tố tụng mà thôi (Viện Trưởng VKS, Chánh Án
TAND, Chánh Tòa TAND, Thủ Trưởng Cơ Quan Cảnh Sát Điều Tra kèm theo sự phê
chuẩn của Viện Kiểm Sát…) và được thực thi bởi công an là những viên chức có
chức năng.
Qua đó, có thể khẳng định hành vi
bắt giữ người tham gia biểu tình của lực lượng quản lý trật tự đô thị là hoàn
toàn không có cơ sở pháp luật, nghiêm trọng hơn, vi phạm pháp luật. Nhất là khi
người biểu tình thực hiện một quyền mang tính hiến định hợp pháp là Quyền Biểu
Tình!
Những người đã từng bị bắt giữ
bởi lực lượng này có thể yêu cầu cơ quan cảnh sát điều tra có thẩm quyền xem
xét, truy cứu trách nhiệm hình sự của họ.
Việc chính quyền sở tại công
nhiên chấp nhận việc vi phạm pháp luật của lực lượng quản lý trật tự đô thị qua
việc bắt giữ người trái pháp luật ngay giữa trung tâm thành phố lớn nhất nước,
đã khiến tuyên bố về mục tiêu xây dựng Nhà Nước Pháp Quyền ngày càng trở nên
sáo rỗng, xa vời. Cũng theo đó, lòng tin của công chúng vào hệ thống luật pháp
vốn đã xói mòn, thì nay đã chạm tận đáy …
Công chúng vẫn còn nhớ nguyên
những lời cật vấn của nhạc sĩ/cựu tù nhân Việt Khang, khi anh viết với lòng ái
quốc sâu đậm:
Xin hỏi anh là ai ?
Sao bắt tôi làm điều gì sai ?
Xin hỏi anh là ai ?
Sao đánh tôi chẳng một chút nương
tay ?
Xin hỏi anh là ai ?
Không cho tôi xuống đường tỏ bày
[*]
…
Nay, với cảm nhận lý trí, công
chúng cũng muốn cật vấn : Trật tự đô thị, xin hỏi anh là ai ?
————–
[*] Ca từ của nhạc phẩm “Anh là
ai ?”
