Chủ đầu tư dự án Đường sắt cao tốc Bắc – Nam nên là công ty cổ phần, THACO hay VinSpeed?
28-5-2025. BÁO TIẾNG DÂN.
VinSpeed và THACO hiện đang đề xuất để được làm dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam. Ảnh minh hoạ: RFA
Mấy hôm nay, mình thấy một số “kinh tế gia” chém trên báo bưng bô VIN khá là thô thiển vụ đường sắt cao tốc. Bưng bô thô ở chỗ, ban đầu cho là ngoài VIN cống hiến ra thì không doanh nghiệp nào dám! Đến khi THACO xuất hiện thì lại có văn vở dìm hàng.
Mình chỉ so sánh sơ bộ và hoàn toàn khách quan để mọi người thấy nhé.
THACO vay 80% vốn trong 30 năm trong khi VinSpeed vay 35 năm không lãi, với số tiền vài chục tỷ đô thì 5 năm không lãi là cả vấn đề lớn.
THACO chỉ nhận khai thác 70 năm trong khi VinSpeed là 99 năm, chênh 29 năm, thì cũng là vấn đề rất lớn. Tuy tiền vé không lời được mấy nhưng tiền cho thuê dịch vụ ở tất cả các ga cũng không ít, nhất là tận 29 năm, một thế hệ đó.
Các yếu tố khó đong đếm còn lại mình không bàn. Bên THACO chỉ thua kém VinSpeed về tiến độ hai năm cho khúc giữa (Nha Trang – Vinh), hai khúc hai đầu thì cũng 5 năm (vận hành được). Riêng khoản tiến độ, mình cho rằng hai ông đều “ảo” và THACO đỡ “ảo” hơn. Tiến độ thực tế khó dưới 10 năm được. Lý do sẽ chủ yếu từ khâu giải phóng mặt bằng và vốn (nhà nước cấp). Thậm chí 15-20 năm luôn.
Về kinh nghiệm quản lý dự án. VIN có thể hơn THACO về kinh nghiệm quản lý mảng dự án xây dựng hạ tầng (nhà ga, đường sắt). Nhưng THACO lại hơn VIN mảng sản xuất thiết bị, có kinh nghiệm lâu năm sản xuất ô tô với quy mô lớn. Cả kinh nghiệm phối hợp với các hãng quốc tế để nhận chuyển giao công nghệ. Việc sản xuất tàu này nó cũng như sản xuất ô tô ở chỗ phải làm dưới một ông thầu chính kiểu Alstorm của Pháp làm TGV.
THACO không nhắc tới yếu tố Trung Quốc, trong khi VinSpeed không công bố về nhà thầu, nhưng nhìn quan hệ họ đang làm với Trung Quốc ở VinFast và cầu Tứ Liên, thì mình dự là nhà thầu Trung Quốc sẽ tham gia chính.
Cái THACO hơn VIN ở chỗ có lẽ nợ ít hơn và không “nuôi nghiện”, nên có cảm giác an tâm hơn về quản lý vốn.
Tất nhiên việc này Chính phủ và Quốc hội phải cân đo một cách chuyên nghiệp, bằng số liệu cụ thể, chứ còn việc dùng Dư luận viên định hướng dư luận thì thô quá, chỉ chăn được “Vin nô”.
Biết đâu sau đây VinSpeed lại phải deal giảm giá tiếp, lúc đó lại bàn tiếp. Hy vọng có thêm 1-2 ông nữa tham gia. Tốt nhất là có một liên danh các doanh nghiệp tư nhân, có thể có cả doanh nghiệp nhà nước nữa, cho đa dạng loại hình chủ đầu tư.
Theo kiến thức mà mình nghiên cứu mấy ngày qua về đường sắt cao tốc thì dự án này nếu để tư nhân làm Chủ đầu tư thì công ty đó nên là cổ phần, do tư nhân chiếm cổ phần đa số, nhà nước phải là cổ đông, để kiểm soát việc tư nhân lũng đoạn. Đấy là kinh nghiệm của Trung Quốc. Rất gần gũi với Việt Nam, với một số đoạn đường sắt cao tốc không dài lắm. Các đoạn dài họ vẫn dùng đầu tư công.
